ေဆးဘက္လည္းဝင္တဲ႔ကသစ္ပန္း

ေဆးဘက္လည္းဝင္တဲ႔ကသစ္ပန္း

Erythrina varigata L.,
Family . Fabaceae
Tiger´s claw, Indian coral tree,
sunshine tree

ေဖေဖာ္ဝါရီ လ လယ္ေလာက္ကစၿပီး ကသစ္ပန္းေတြပြင့္ၾကပါတယ္။ သၾကၤန္ အၿပီး Aprilလေလာက္အထိျမင္ၾကရမွာပါ၊ အခုအခ်ိန္ဘယ္ကုိသြားသြား ၾကက္ေသြးနီေရာင္ ေပါက္ပန္းပြင့္ လက္ပန္ပြင့္နဲ႔ ယခုေရးသားမည့္ ကသစ္ပန္းကုိျမင္ၾကရမွာပါ၊ ကသစ္ပန္းကအနီေရာင္ဆုိေသာ္လည္းအျဖဴေရာင္ ကသစ္ျဖဴ Erytrina varigata var. alba ပန္းေလးေတြကလည္း အခုအခ်ိန္ပြင့္ၾကတာပါ၊ အပြင့္ပြင့္ပုံ အရြက္ပုံေတြ ကြဲျပားေသာ္လည္း ဒီ ၂ ပင္က same genera ေတြျဖစ္ၾကတယ္.



ၾကက္ေသြးေရာင္ ကသစ္ပန္းကုိျမင္ရေတာ့ ငယ္ငယ္က လုိက္ဆုိဖူးတဲ့ အဆုိေတာ္ ဦးအံႀကီးရဲ႕ ကသစ္ပန္း သီခ်င္းကုိ ျပန္သတိရမိတယ္၊ အစပုိင္းက စာသားေတြကခက္လုိ႔ အလြတ္မရေပမဲ့ " ႏွစ္တုိင္းပင္သခြပ္ပြင့္ခ်ိန္ခါ... သၾကားနဲ႔ အသူရာ..သားမက္နဲ႔ ေယာကၡမ ...ေဘာက္က်လုိ႔လည္းအားမရႏုိင္႐ွာ ..ဒါကုိအားမက်ဖုိ႔ မယားအလွ ..ေတာင္းပန္မွာ ..ေယာကၡမဆုိတာ..တည့္ေအာင္ေပါင္း..ေက်ာင္းကုိထုတ္ ...ဥပုသ္ရက္႐ွည္္ေစာင့္ခုိင္းမွာ .." ဆုိတဲ့အပုိဒ္ကေတာ့ မေမ့ဘဲသံျပဳိင္ဆုိျဖစ္တယ္၊ အခုေတာ့ ဘာလုိလုိနဲ႔ ေယာကၡမ ဘဝေရာက္ေတာ့မယ္ထင္ပါရဲ႕ ၊ ဝဋ္ဆုိတာ လယ္တတ္တာမ်ဳိးေလ.. ကသစ္ပန္း သီခ်င္းကုိ ၿမိဳမၿငိမ္းေရးဖြဲ႔ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အခုအခါမွာေတာ့ "သခြပ္ပန္း" နဲ႔ လူသိမ်ားလုိ႔ေနပါတယ္၊

Taxonomic Descriptions



ကသစ္ပင္ကုိ ကသစ္လုိဘဲသိၾကတာပါ ပဲမ်ဳိးဝင္အပင္လုိ႔ သိသူနဲ လွပါတယ္၊ တကယ္ေတာ့ ကသစ္ဟာလည္း ေပါက္ ပိေတာက္တုိ႔လုိ ပဲပင္အႀကီးစားႀကီး ျဖစ္ပါတယ္၊ အပင္က ႏွစ္႐ွည္ခံသစ္မာပင္ႀကီးျဖစ္ၿပီး ရာသီလုိက္ေႂကြေသာ deciduous tree ျဖစ္ပါတယ္၊ ပင္စည္အကုိင္းေတြမွာ ဆူးမာမ်ား႐ွိလုိ႔ေနပါတယ္၊ မီးခုိးေရာင္ corky အေခါက္မ်ားနဲ႔ တံဆာဆင္ထားေသာပင္စည္ေပၚမွာ အနက္ေရာင္ ဆူးမႊာ black prickles မ်ားလည္းေတြ႕ရမွာပါ၊

အရြက္ေတြကေတာ့ သုံးရြက္မႊာ ငွက္ေမႊးရြက္ေပါင္း ျဖစ္ၿပီး ရြက္လႊဲ ထြက္ၾကတယ္၊ ရြက္စြယ္ပါေသာ္လည္း အေႂကြေစာၾကတယ္၊ ရြက္မႊာ ၃ ခုမွာအလယ္ကအရြက္က အႀကီးဆုံးပါ၊ ပန္းခုိင္ကေတာ့ ထိပ္ ထြက္ ၾကားထြက္ ေရစင္းပန္းခုိင္ျဖစ္ၿပီး ပန္းပြင့္မ်ားစြာ ပါၾကတယ္၊ ပန္းပြင့္ေတြက ၾကက္ေသြးနီေရာင္ ျဖစ္ကာ အပြင့္အေျခမွာ ပြင့္ခံရြက္ ပြင့္ညႇာရြက္မ်ား ပါဝင္ၿပီး အေႂကြေစာၾကပါတယ္၊ ပြင့္ဖတ္အုံက နီညိဳေရာင္ျဖစ္ၿပီး obliquely spathecous ပုံစံပါ၊ ႁပြန္က tubular ျဖစ္ၿပီး ထိပ္ဝမွာ မညီမညာကြဲလုိ႔ေနပါတယ္၊ ပြင့္ခ်ပ္အုံကေတာ့ ပဲပန္းတုိ႔ထုံးစ ံအတုိင္း standard, wings, keels ၅ ခုပါဝင္ပါတယ္၊ ဝတ္ဆံဖုိ ၁၀ ခုပါၿပီး ၂ စုစည္းျဖစ္လုိ႔ေနတယ္၊ အေစ့အိမ္က တခန္းသာပါၿပီး အေစ့ေလာင္းအနဲငယ္က နံရံကပ္ ခ်က္တုိင္ေပၚမွာစီလ်က္ျမင္ရမွာပါ၊ အသီးကေတာ့ ၈ ေစ့အထိပါၿပီး မအက္ကြဲေသာ torulose ျဖစ္ကာ အေစ့မ်ားေနရာၾကားမွာ သိမ္လုိ႔ေနပါတယ္၊



ကသစ္အနီအျပင္ ကသစ္ျဖဴလုိ႔လည္း႐ွိပါတယ္၊ ကသစ္ျဖဴကုိ မ်ားေသာအားျဖင့္ ့္အလွစုိက္ေပမဲ့ ကသစ္႐ုိး႐ုိးကေတာ့ အေလ့က်ေပါက္ၾကတာပါ။ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံမွာေတာ့ ကသစ္ အရြက္ေတြကုိ fermented meat မ်ားထုပ္ပုိးရာမွာ သုံးၾကတယ္၊ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ Okinawa Prefecture မွာ official flowers အေနနဲ႔ ကသစ္ပန္းကုိ ၫႊန္းဆုိခဲ့ၾကတယ္၊

ခ်င္းျပည္ကအပင္မ်ား "ေရကသစ္" ေခၚ "ကသစ္" ရုကၡအမည္အားျဖင့္ Erythrina spp: Erythrina subumbrans (Hassk) Merr.,Philipp.j.Sci.5:113.1910. ကသစ္ သည္ ပဲမ်ဳိးရင္း Family Fabaceae ထဲတြင္ပါ၀င္သည္။ ကသစ္ကုိ ျမန္မာအေခၚအားျဖင့္ "ေရကသစ္ ကုန္းကသစ္""ေတာင္ကသစ္ အင္းကသစ္" "ပင္လယ္ကသစ္""ကသစ္ခါး" ဟူ၍အမ်ဳိးမ်ဳိး ခြဲျခားေခၚေဝၚ ၾကသည္ သုိ႔ေသာ္ ေဆးက်မ္းထဲတြင္မူ "ကသစ္ရုိးရုိး" ႏွင့္ "ပင္လယ္ကသစ္" သာအဓိက ခြဲျခားထားသည္။ ေရကသစ္သည္ ၅ မီတာခန္႔ျမင့္ေသာအပင္ပါ ပင္စည္မွာဆူးမ်ားပါရွိပါတယ္ အ႐ြက္ ၃ ႐ြက္မႊာငွက္ေမႊး႐ြက္ေပါင္းပါ၊ ပန္းခုိင္က ၾကားထြက္ Raceme ျဖစ္တယ္ ၊ ပန္းပြင့္က Orange red အေရာင္ပါ ရင့္လာလ်ွင္ ပြင့္ခ်ပ္မ်ား ေနာက္ဖက္ကုိလန္လာေလ့ရွိသည္၊ calyx ပြင့္ဖတ္အုံ ကဆက္ေနၿပီး ထိပ္တြင္အ၀ုိက္ ၂ ခုရွိသည္။ campanulate ျဖစ္ၿပီး 2 lobes ျဖစ္ေနပါတယ္. အသီးကေတာ့ Indehiscent samaroid pods ျဖစ္ပါတယ္ ။ "ကသစ္ရုိးရု္ိး" ၏ ပန္းအေရာင္မွာ နီေစြးေသာ Scarlet red ၾကက္ေသြးေရာင္ျဖစ္ၿပီး ပန္းပြင့္လ်ွင္ အ႐ြက္မ်ားမရွိတတ္ပါဘူး တပင္လုံး အနီေရာင္ ပန္းမ်ားႏွင့္သာျပည့္ေနတတ္ပါသည္။ ထူးျခားသည္မွာ "ကသစ္ျဖဴ"ကုိလည္း ခ်င္းျပည္မွာ ေတြ႕ႏုိင္ပါသည္။ ကသစ္သည္ တုိင္းရင္းေဆးတြင္ အသုံး၀င္ေသာအပင္လည္းျဖစ္ပါသည္ "အ႐ြက္ အျမစ္ အေခါက္ အပြင့္ အဖူး" ပဥၥငါးပါး အားလုံး ေဆးဖက္၀င္လွပါသည္။

ေဆးဖက္ဝင္ပံု
=========
ကသစ္ပင္ဟာ အလွအပတြင္သာမက ေဆးဖက္ဝင္လွေၾကာင္း အ႐ွင္နာဂသိမ္ ေဆးက်မ္းထဲမွာ အပြင့္ အေခါက္ အရြက္တုိ႔ကုိသုံးရာ၏၊
အရသာမွာ စပ္၏ပူ၏၊ ေၾကက်က္ေသာအခါစပ္၏ လုိ႔ဆုိထားပါတယ္၊ ႏႈတ္ကုိၿမိန္ေစ၏ ဝမ္းမီးကုိေတာက္ေစ၏၊
သည္းေျခကုိပယ္၏၊ပုိးေရာဂါ ေဖာေရာင္ နားေရာဂါ သည္းေျခေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါမ်ားကုိေပ်ာက္ေစ၏၊
အျမစ္သည္ ဥတုကုိမွန္ေစ၏၊အေခါက္သည္ ေလသလိပ္ကုိႏုိင္ေစ၏၊ အတိသာရဝမ္းသက္ျခင္း ကုိေပ်ာက္ေစ၏၊ ဝမ္းမီးေတာက္၏၊ ပုိးကုိႏုိင္၏၊ ဆီးခ်ဳပ္ေရာဂါကုိႏုိင္၏ လုိ႔ဆုိထားပါတယ္၊

ကသစ္အပြင့္အျမစ္ကုိေထာင္ၿပီး ႏြားႏုိ႔ေအးတြင္စိမ္ေသာက္ပါက ကာမအားတုိးေစ၏၊

ကသစ္ဆူးဖုကုိေသြးကာ လိမ္းေသာ္ ဝက္ျခံေပ်ာက္၏၊ အရြက္အရည္ကုိ ေရေႏြးနဲ႔ေရာၿပီး ငုံလ်င္ သြားကုိက္သြားနာေပ်ာက္၏။

ကုသနည္းအဖုဖုံ ကုိစံနစ္တက်ေရးသားထားတာကုိ ေဆးက်မ္းထဲမွာ ဆက္လက္၍ေလ့လာႏုိင္မွာပါ၊ အမ်ားႀကီးပါ၊

ကသစ္
~~~~~
ကသစ္၃မ်ိဳးရွိသည္။
ေရကသစ္ ၊ကုန္းကသစ္ ၊ ကသစ္နြယ္ဟူ၍ရွိ၏။
နြယ္ကသစ္မွတပါးက်န္ကသစ္တြင္ဆူးရွိ၏
ကုန္းကသစ္ကိုျမန္မာနိုင္ငံအထက္ပိုင္းနွင့္ေအာက္ပိုင္းမိုးပါးေသာသစ္ေတာမ်ားတြင္ေပါက္၏ေရကသစ္ကိုတနသၤာရီတိုင္းနွင့္ပဲခူးရိုးမေတာင္တန္းမ်ားတြင္ေတြ႕ရသည္ကုန္းကသစ္ကိုေတာင္ငူနယ္နွင့္ပင္လယ္ကမ္းေျခတေလ်ာက္တြင္ေတြ႕ရသည္။

ပင္လယ္ကသစ္
~~~~~~~~
သဲေျခကိုပယ္တတ္၏ေဖာေရာင္နာေလနာေရာဂါမ်ားကိုေပ်ာက္၏။

အျမစ္။ ။ေလသလိပ္နာ။ ေရာင္ရမ္းေသာအနာ။ဒူလာနွင့္ပိုးနာမ်ားကိုနိုင္၏ေလကိုေျကေစတတ္၏။

အရြက္။ ။အာေပါကိုေျကေစတတ္၏။

အေခါက္ ။ ။ေလသလိပ္နိုင္၏ဝမ္းတစစ္စစ္သြားေသာေရာဂါေပ်ာက္၏ေရာင္ရမ္းျခင္းေပ်ာက္၏ဆီးခ်ိဳေရာဂါကိုအက်ိဳးျပဳ၏။

အပြင့္ ။ ။သည္းေျခနိုင္၍နားကိုက္ေရာဂါေပ်ာက္၏။
အရြက္စိမ္းသည္ပိုးက်ေသာအနာမ်ား၌ပိုးေသေစရန္အသံုးဝင္၏ကသစ္အပြင့္အျမစ္ေထာင္း၍နြားနို႕ေအးတြင္စိမ္ေသာက္ပါကကာမအားကိုတိုးေစ၏

အဆစ္ေရာင္ေရာဂါ ကိုအရြက္ျကိတ္လိမ္းပါ။
ဝက္ျခံ ကိုကသစ္ဆူးဖုကိုေသြးျပီးလိမ္းကေပ်ာက္၏။
ေခ်ြးထုတ္ေဆး ကသစ္ပင္နွင့္တရုပ္စကားပြင့္ကိုသုတ္စားပါကေခ်ြးထြက္ေစသည္။
ေလနာေရာဂါ ကသစ္ရြက္။ပိုးစာရြက္။ျကာဟင္းညြန္႕ ၃မ်ိဳးဟင္းခ်ိဳခ်က္ေသာက္ပါ။ေလနာေလျပင္ကြဲ၏။

အဆိပ္ေျဖေဆး
~~~~~~
ကသစ္ျမစ္။ သပြတ္ျကီးျမစ္၊ ဧကရာဇ္ျမစ္။ျမင္း၏ခြာမွျဖတ္ေသာအစယင္းေလးပါးကိုအညီအမ်ွေရာ၍ျကိတ္အေတာင့္ျပဳလုပ္သံပုရာရည္သို႕မဟုတ္ေရေနြးနွင့္ေသာက္ပါလိမ္းပါ ။
အစားမွား၍အဆိပ္ျဖစ္ျပီး ေသလုေမ်ာပါးျဖစ္ပါေစကယ္တင္နိုငိ၏
ကင္းကိုက္ေျမြကိုက္ေခြးရူးကိုက္ေတာက္တဲ႕နက္ကိုက္အဆိပ္တက္သမ်ွေပ်ာက္၏

ကင္ဆာႏွင့္ပတ္သက္သည့္ သတင္းတစ္ပုဒ္


ကြ်န္ေတာ္က member ခုမွဝင္တာပါ။ကြ်န္ေတာ္ ေဆးနည္းေပးခ်င္ပါတယ္။ယံုတ့ဲသူရွိသလို ဟုတ္ပါ့မလားဆိုတ့ဲ မယံုတ့ဲသူေတြလဲ ရွိပါတယ္။
တစ္ကယ္လက္ေတြ႕မို႕ ေပးတာပါ။အမ်ားသိက်တ့ဲ ကင္ဆာေရာဂါေဆးနည္းပါ။တစ္နည္းအားျဖင့္ အျမစ္ပြားနာေပါ့ ဒီကင္ဆာေရာဂါဟာသိတယ္ဆိုတာနဲ႕ အခ်ိန္လြန္သြားပါျပီ။
လပိုင္းပဲ ခံပါေတာ့မယ္။ က်ေနာ့ အေဖရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းပါ။
အသည္းကင္ဆာနဲ႕ ေဆးရံုတတ္ေနရတာ။
ဆရာဝန္ေျပာၾကားခ်က္အရ အသည္းက ေသးေသးေလးပဲရွိေတာ့တယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ ေဆးရံုကေန အေျခေနမဟန္ေတာ့လို႕
ျပန္ျပီး ဆင္းလာရပါတယ္ ။ အ့ဲဒီ့မွာ က်ေနာ့အေဖကို ဆရာဝန္က ျမန္မာ့ေဆးနည္း ညႊန္ေပးလိုက္ပါတယ္။အ့ဲဒီံ့ေဆးနည္းနဲ႕ ေပ်ာက္ကင္းသြားတာပါ။
အ့ဲဒါဘာလဲဆိုေတာ့ ကသစ္ပင္လို႕ေခၚတ့ဲ တစ္နည္းအားျဖင့္ ကသစ္ဆူးေပါက္လို႕လဲ ေခၚပါတယ္ ။ကသစ္ပင္ရဲ႕ ပင္စည္က ဆူးေတြအျပည့္ပါ။ကသစ္ရြက္မွာ ရွိတ့ဲ အေက်ာေတြမွာပါ ဆူးေတြရွိပါတယ္

ကသစ္ရြက္ကို ဘာလုပ္ရမလဲဆိုေတာ့…

ကသစ္ရြက္ ရင့္ရင့္ကို ေရသန္႕သန္႕နဲ႕ေဆးပါ။ျပီးရင္ ငရုတ္စံုထဲ ထည့္ေထာင္းပါ။အရြက္ေၾကတ့ဲအထိ ဆူးေတြ ေၾကတ့ဲအထိ ေထာင္းရပါမယ္။
ျပီးရင္ ပိတ္ျဖဴ သန္႕သန္႕နဲ႕ လက္ဖက္ရည္ပန္းကန္လံုးတစ္လံုးစာေလာက္ ရေအာင္ အရည္ညွစ္ခ်ပါ။အ့ဲဒီအရည္ကိုတစ္ေန႕ သံုးခါ
မနက္ ေန႕ ည သံုးၾကိမ္ ေသာက္ေပးပါ။
ကင္ဆာေရာဂါေပ်ာက္ကင္းမယ္လို႕ ယံုၾကည္ပါတယ္။
လက္ေတြ႕ေပ်ာက္ဖူးလို႕ ေဆးနည္း တင္ေပးရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ျဖစ္ေနတ့ဲသူေတြမ်ားရွိရင္ မ်ွေဝေပးက်ပါ။ အႏၱရာယ္ မရွိပါဘူး။
စာရွည္သြားရင္ ခြင့္လႊတ္ပါ။
အနာေရာဂါ ကင္းေဝးက်ပါေစဗ်ာ။

မွတ္ခ်က္။ ။ ကသစ္ကို ျမန္မာတို ့အေခၚအေဝၚအားျဖင့္ ေရကသစ္၊ ကုန္းကသစ္၊ ေတာင္ကသစ္၊ အင္းကသစ္၊ ပင္လယ္ကသစ္။
ကသစ္ခါးဟူ၍ ခြဲျခားေခၚေဝၚၾကသည္။ ေဆးက်မ္းမ်ား၌မူ ကသစ္ရိုးရိုး ၊ ပင္လယ္ကသစ္ဟူ၍ ( ၂ )မ်ိဳးသာျပသည္။

မူရင္းပိုင္ရွင္းမ်ားအား(credit)ေပးပါတယ္ခင္ဗ်ာ။

photo - Credit