ေဆးေက်ာ္ႀကီး၊ အေၾကာတစ္ေထာင္ပင္ (သို႔) ဘားေၾကာပင္ (အရပ္အေခၚ ျပည္စုတ္ရြက္)
ေဆးေက်ာ္ႀကီး၊ အေၾကာတစ္ေထာင္ပင္ (သို႔) ဘားေၾကာပင္
(အရပ္အေခၚ ျပည္စုတ္ရြက္)
Botany Term : Plantago major Linn
Species/Family : Plantaginaceae
အလြန္ေအး၍ ျမင့္မားေသာ ေတာင္ေပၚ အရပ္ ေဒသ၌သာ ေပါက္ေရာက္သည္။ ျပင္ဦးလြင္ႏွင့္ အနီးတစ္ဝိုက္ ေဒသမ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိရသည္။ သဘာဝ အေလ်ာက္ ေပါက္ေရာက္၏။
ပုံသဏၭာန္ : အပင္---ေျမ၌ ကပ္ေပါက္သည့္ မိုးသက္ပင္ငယ္ မ်ိဳး ျဖစ္သည္။
အရြက္---အရြက္မ်ား ရြက္ထိပ္ဝိုင္း သို႔မဟုတ္ အနည္းငယ္ ခၽြန္ၿပီး ရြက္ရင္း သြယ္သည္။ ရြက္ညႇာရွည္သည္။ ရြက္နား ေခြးသြား စိပ္ေယာင္ ေယာင္ ရွိ၍ လွိုင္းတြန႔္ အနည္းငယ္ ရွိသည္။ အရြက္ရိုးတံ အရြက္ ရင္းကို ခ်ိဳး၍ ဆြဲၾကည့္ေသာ္ ၾကက္ေပါင္း ေစးကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း ၊ ခ်ည္မၽွင္ကေလးမ်ား ကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း ေသးငယ္၍ ျဖဴေသာ အမၽွင္ ကေလးမ်ား ျဖစ္ေပၚ လာသည္။
အပြင့္--ပြင့္ညႇာတံ လုံးၿပီး အုန္းလက္တံ ခန႔္ ရွိသည္။ အလ်ား ၇-၈ လက္မထိ ရွည္သည္။ ပြင့္ညႇာတံ ၏ ၃ ပုံ ၂ ပုံ ခန႔္ ထိ ေသးငယ္ေသာ အပြင့္မ်ား စီတန္း လ်က္ ပြင့္သည္။ ပြင့္တံကိုင္း ၄-၇ ထိ ထြက္၏ ။ အသီး--အေစ့မ်ား အလြန္ေသးငယ္ ၿပီး ခၽြဲကပ္ေစးထန္ ၏ ။
အသုံးျပဳနိုင္သည့္ အစိတ္အပိုင္းမ်ား : အရြက္၊ ပဥၥငါးပါး ၊
အျမစ္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ေတြ႕နိုင္ေသာေနရာမ်ား : အလြန္ေအး၍ ျမင့္မား ေသာ ေတာင္ေပၚ အရပ္ ေဒသ၌သာ ေပါက္ေရာက္သည္။ ျပင္ဦးလြင္ ႏွင့္ အနီး တစ္ဝိုက္ ေဒသမ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိရသည္။ သဘာ၀ အေလ်ာက္ ေပါက္ေရာက္၏ ။
အသုံးဝင္ပုံ : ျမန္မာ ေဆးက်မ္းမ်ား အလိုအရ အရြက္သည္ ေအး၏ ၊ ဆီးရႊင္ေစ၏ ၊ အပင္သည္ အဆစ္အဆက္ ေရာင္ရမ္း ကိုက္ခဲျခင္း ၊ ဝမ္းတြင္း၌ ရစ္ျခင္း ၊ နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း တို႔ကို ေပ်ာက္ရန္ အတြင္းေဆး ၊ အျပင္ေဆး အျဖစ္ သုံးနိုင္သည္။ အားတိုးေဆး အျဖစ္လည္း မ်ားစြာ အသုံးျပဳ ရ၏။
အသုံးျပဳပုံ- အရြက္
ပ်ား ၊ ပဆုပ္ ပနီ ၊နဂ်ီ စသည့္ အဆိပ္ရွိ သည့္ သတၱဝါ မ်ား တုပ္ျခင္း ကိုက္ျခင္း ႏွင့္ အျခား အဆိပ္သင့္ေသာ ေရာဂါ မ်ား အတြက္ အရြက္ အစိမ္းကို ညက္ညက္ ႀကိတ္၍ ကိုက္ေသာ ဒဏ္ရာ မ်ား ၌ လိမ္းေပးျခင္း ၊ အုံကပ္ေပးျခင္းျဖင့္ အဆိပ္မ်ား ျမန္စြာ ေျပေပ်ာက္၏ ။ အနာမ်ားမွ လည္းေကာင္း ၊ ထိခိုက္ရွနာ ေသာ ဒဏ္ရာမ်ား မွလည္းေကာင္း ၊ ေသြးစိမ္းမ်ား ယိုေသာအခါ ၌ အထက္ပါ အတိုင္း ျပဳလုပ္ေပး ျခင္းျဖင့္ ေသြးယိုစီးျခင္း ကို ရပ္တန႔္ေစ၏။
အရြက္ျပဳတ္၍ ဖန္ရည္ေဆးေပးပါက အနာမ်ား ျပည္ပုပ္ ေသြးပုပ္ စင္ၾကယ္၍ အသားႏု တက္လြယ္ေစ၏။
ခံတြင္း၌ ပူေလာင္ေပါက္ကြဲ ျခင္း၊ အပူဖုအပူ အိတ္ မ်ား ေပါက္ျခင္း ၊ လၽွာကြဲလၽွာနာ ျဖစ္ျခင္း ၊ သြားကိုက္သြားနာ ၊ သြားဖုံးေရာင္ျခင္း၊ သြားရင္းမွ ျပည္ေသြးမ်ား ယိုစီးျခင္း ၊ ေရစီး ကမ္းၿပိဳျဖစ္ျခင္းမ်ား အတြက္ အရြက္ျပဳတ္ရည္ ကို ခပ္ေႏြးေႏြး ငုံေပးေသာ္ ေပ်ာက္၏။
အရြက္ႀကိတ္ညႇစ္ရည္ကို နားတြင္းသို႔ တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္ ၃ ႀကိမ္ မၽွ ခတ္ေပးေသာ္ နားကိုက္နားျပည္ ယို ေရာဂါ ေပ်ာက္၏။ ၎ ႀကိတ္ညႇစ္ရည္ကို ရက္ရွည္စြဲ ေသာက္ေသာ္ ငွက္ဖ်ား ေရာဂါ အျမစ္ျပတ္၏။
အရြက္ကို က်က္က်က္ ျပဳတ္၍ တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္ မၽွ ၎ ျပဳတ္ရည္ အခိုး အေငြ႕ မွိုင္းခံ ျခင္း ျဖင့္ မိန္းမမ်ား မီးယပ္ျဖဴ ဆင္းျခင္း ၊ က်ားမ မေရြး ေညာင္းက်ျခင္း ၊ လိပ္ေခါင္း ေရာဂါ ျဖစ္ျခင္းႏွင့္ ေဖာေရာင္ျခင္း ေပ်ာက္၏။
အရြက္ ကို မီးကင္၍ တစ္ေန႔ ၂ ႀကိမ္မၽွ ကပ္ေပးေသာ္ စူးေနေသာ ဆူးမ်ား အလိုအေလ်ာက္ ကၽြတ္ထြက္ ၏ ။ မက်က္နိုင္ေသာ အနာ မ်ားလည္း အျမန္က်က္၍ ေပ်ာက္လြယ္၏။
အရြက္ျပဳတ္ရည္ ကို သၾကားသင့္႐ုံ ထည့္ေသာက္ပါက ဆီးပူျခင္း၊ နီျခင္း ၊ ဆီးနည္းျခင္း ၊ မိတ္ထြက္ျခင္း ၊ အနာမီး အနာလၽွံ အနာစက္ မ်ား ေပါက္ျခင္းႏွင့္ ဝမ္းတြင္း၌ အပူအားႀကီး ျခင္းမ်ား ေပ်ာက္၏။
ပဥၥငါးပါး
ပဥၥငါးပါးကို ေရႏွင့္ က်ိဳ၍ မွန္မွန္ ေသာက္ေသာ္ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ေပ်ာက္၏။
အဆုတ္ေရာဂါ အတြက္ ပဥၥငါးပါး ႀကိတ္ညႇစ္ ရည္ကို နံနက္ မွန္မွန္ ေသာက္ေသာ္ ေပ်ာက္၏။
အျမစ္
နာတာရွည္ အဖ်ား ၊ ရက္ျခား ဖ်ား ေရာဂါမ်ားအတြက္ အရြက္ ႏွင့္အျမစ္ကို ျပဳတ္ေသာက္ေသာ္ အဖ်ားေပ်ာက္၏။
ဘားေၾကာရြက္ဟင္းခ်ိဳ
ပဲငပိထည္႔ .. ေရက်ေအာင္တည္ ထို႔ေနာက္ ၀က္ရိုးမ်ားထည္႔
ၾကက္သြန္ျဖဴခတ္ ပဲပင္ေပါက္ခတ္ ဘားေၾကာရြက္ခတ္
ၾကက္သြန္ျမိတ္အနည္းငယ္ လွီးထည္႔
အေပါ႔အငံ ျမည္း၍ စားပြဲတင္ဆား အနည္းငယ္ထည္႔
ႏွမ္းဆီေမႊး တစက္ ပါရံုထည္႔ကာ ဟင္ခ်ိဳအျဖစ္လည္း ျပဳလုပ ္စားသံုးေလ႔ရွိပါသည္။
Credit --IVU Plant lover's
========
#ဖားေၾကာရြက္ပင္ #
#အေၾကာတေထာင္ပင္
ေဆးေက်ာ္ႀကီး Plantago major, Linn
Syn.းP. asiatica Familyမ်ိဳးရင္း- Plantaginaceae
Habitat:ဥေရာပ၊ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္အလယ္ပိုင္းအာ႐ွတိုက္ ျပည္တြင္း- ခ်င္း ပဲခူး၊မႏၱေလး ကခ်င္ မေကြးေဒသႀကီးမ်ား
ျပင္ဦးလြင္္မွာ #ဖားေၾကာရြက္ပင္ဆိုေသာ အပင္ငယ္မွာ ပြားလည္းပြား
ေပါလည္းေပါလြန္းလို႔ ေပါင္းပင္တမ်ိဳးျဖစ္ေနပါတယ္။
ေပါင္း႐ွင္းတ့ဲအခါ ေဆးဘက္ဝင္တာသိလို႔ မခုတ္ရက္ပဲခ်န္ထားမိပါတယ္။ Soil coverေျမဖုံးကာ ျဖစ္ပါတယ္။
အနာျဖစ္ရင္အုံေပး(Antibiotic actionမန္းစုပ္ရြက္)၊ အသားေၾကရင္ဒဏ္ေၾကဖို႔အုံေပး အာ့သေလာက္ေတာ့ သိထားၾကပါတယ္။
ဇနီးက ေနာက္ထပ္ဘာအသုံးဝင္ေသးလဲ ယေန႔ေမးမွ သတိရၿပီး ေမႊေႏွာက္စူးစမ္းမိပါတယ္။
အေတာ္ရြာလည္ၿပီးမွ #ေဆးေက်ာ္ႀကီးပင္ေခၚေၾကာင္း၊ #အေၾကာတေထာင္ပင္ေခၚေၾကာင္းသိရမွ Trace ရလာပါတယ္။ ေဆးအသုံးသိလိုသူတဦးေမးထားတာ
လည္းေတြ႔ရပါတယ္။
#အတိုခ်ဳပ္ေဆးအသုံးျပဳပုံက-
ဆီးခ်ိဳရြက္၊ အေစ့သည္ အားတိုးအားျပည့္ေစသည္။ ဝမ္းကိုက္ေပ်ာက္သည္။ဣသဖဂူလ အစားသုံးသည္။ အရြက္အျမစ္ခ်ဳပ္၏။ အရြက္ႏုကိုစားႏိုင္သည္။ ဖ်ားနာျခင္းတြင္သုံးသည္။ အတြင္းေၾကနာမ်ားတြင္သုံးသည္။
( ပရေဆးပင္နွင့္ပရေဆးပစၥည္းအဘိဓာန္၊ဦးေကာင္းညြန့္၊၂၀၀၉)
အ႐ွင္နာဂသိန္ဆရာေတာ္ဘုရား၏ ပုံျပအဘိဓာန္တြင္
ေဖာ္ျပထားသမ်ွကို အျပည့္အစုံပူးတြဲတင္ျပထါးပါတယ္။
(က်ြမ္းက်င္ဆရာ ၏ ႀကီးၾကပ္မွူမပါပဲ ေဆးၿမီးတို ၾကာ႐ွည္ သို႔ ပမာဏမ်ားျပားစြာ စားသုံးျခင္းသည္ အႏၱရာယ္ ရိွႏိုင္ပါသည္။ ေဆးဘက္ဝင္ေၾကာင္းသိသာရန္ ေဆးအသုံးကိုေဖာ္ျပျခင္းသာ ျဖစ္၍မိမိသေဘာႏွင့္သုံးစြဲျခင္းကို အါးမေပးပါ)
Credit to U MaungLwin
=============
ေသြးတိုးေရာဂါႏွင့္ သဘာ၀ေဆး၀ါးမ်ား (အေၾကာေပါင္းတစ္ေထာင္)
***************************************
🍀 MWD: ေသြးတိုးေရာဂါကို ကုသရာမွာ သဘာ၀ေဆး၀ါးအေနနဲ႔ ဒီတစ္ပတ္မွာ အေၾကာေပါင္းတစ္ေထာင္ဆိုတဲ့ အပင္အေၾကာင္းကိုလဲ ေဆြေႏြးခ်င္ပါတယ္.. ပထမဆံုးအေနနဲ႕ ဒီအပင္ဟာ ဘယ္လိုအပင္မ်ဳိးလဲဆိုတာ အရင္ဆံုးေျပာျပေပးပါ ဆရာ..
Dr.KML: အေၾကာေပါင္းတစ္ေထာင္ဆိုတဲ့ အပင္ကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ျမန္မာလူမ်ဳိးအမ်ားစု ေတြ႕ဖူးၾကမယ္ထင္ပါတယ္..အခ်ဳိ႕ေဒသမွာေတာ့ ဖားေၾကာ႐ြက္လို႔ေခၚသလို တိုင္းရင္းေဆးပညာမွာေတာ့ ေဆးေက်ာ္ႀကီးလို႔လဲ ေခၚေလ့႐ွိပါတယ္.. သူကေတာ့ ေျမႀကီးမွာကပ္ေပါက္တဲ့ အပင္ငယ္ျဖစ္ၿပီး ပင္စည္ရယ္လို႔ သတ္သတ္မွတ္မွတ္မ႐ွိပါဘူး.. ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ကခ်င္ျပည္နယ္နဲ႔ ႐ွမ္းျပည္နယ္ေတြမွာ အဓိက သဘာ၀အေလ်ာက္ ေပါက္ေရာက္ပါတယ္.. သူဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဥေရာပ၊ အာ႐ွႏိုင္ငံေတြရဲ႕ေအးၿပီးေတာင္ကုန္းျမင့္ရင္ ေပါက္ေရာက္တာေၾကာင့္ တစ္ကမာၻလံုးမွာ ေတြ႕ႏိုင္တဲ့အပင္ျဖစ္ပါတယ္..
🍀 MWD: တစ္ကမာၻလုံုးမွာ ေတြ႕ႏိုင္တယ္ဆိုေတာ့ မ်ဳိးကေရာ အတူတူပဲလားဆရာ..
Dr.KML: သူ႕ကို အဂၤလိပ္လို Plantain လို႔ေခၚၿပီး ႐ုကၡေဗဒအမည္အားျဖင့္လည္း နာမည္ခပ္ဆင္ဆင္ Plantago လို႔ေခၚပါတယ္.. Genus Plantago မွာ species 250 ႐ွိေတာ့ တစ္ကမာၻလံုးျပန္႔ႏွံ႔ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္.. ဒါေပမယ့္ အမ်ားဆံုးေတြ႕ရတာကေတာ့ (၂) မ်ဳိးပဲျဖစ္ပါတယ္.. Plantago major နဲ႔ Plantago Lanceolata တို႔ျဖစ္ပါတယ္.. ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာေတာ့ Plantago major ကိုပဲ အဓိကေတြ႕ၿပီး ဂ်ာမနီမွာေတာ့ Plantago Lanceolata ကိုသာ အဓိကေတြ႕ရပါတယ္..
🍀 MWD: အေၾကာေပါင္းတစ္ေထာင္ဆိုတဲ့ နာမည္ေလးက အေတာ္ဆန္းေနေတာ့ ဘာျဖစ္လို႔မ်ား ဒီနာမည္ေပးတယ္ဆိုတာ သိပါရေစ..
Dr.KML: ေ႐ွးျမန္မာပညာ႐ွိေတြဟာ အလြန္ေတာ္ၾကပါတယ္.. နာမည္ေပးရာမွာလဲ ႀကံဳသလိုေပးတာမဟုတ္ဘဲ ဒီနာမည္ရဲ႕ေနာက္ကြယ္မွာ အဓိပၸာယ္အႏွစ္သာရေတြ ပါေနေလ့႐ွိပါတယ္.. အပင္ရဲ႕အ႐ြက္ကိုၾကည့္ရင္ အေၾကာငယ္ေလးေတြဟာ မေရမတြက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ျဖာသန္းေနတာေတြ႕ရလို႔ အေၾကာေပါင္းတစ္ေထာင္လို႔ မွည့္ေခၚခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္.. ဒါကေတာ့ မ်က္ျမင္အေနအထားအရ ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္.. ဒါတင္မကေသးပါဘူး.. ဒီအ႐ြက္ကေလးကိုစားရင္ ခႏၶာကိုယ္မွာ႐ွိတဲ့ အေၾကာအခ်ဥ္ေတြကို ေလ်ာ့ပါးေစတယ္.. တင္းေနတာေတြကို ေလ်ာ့နည္းေစတယ္.. ေျပေပ်ာက္ေစတယ္ဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ကိုလဲ ေဆာင္ပါတယ္.. ဖားေၾကာ႐ြက္လို႔ အခ်ဳိ႕ေဒသခံေတြေခၚတာကေတာ့ အ႐ြက္ဟာ ဖားရဲ႕ေက်ာကုန္းနဲ႔တူလို႔ ျဖစ္ပါတယ္..
ေဆးေက်ာ္ႀကီးလို႔ ေခၚရတဲ့အေၾကာင္းကလဲ ဒီေဆးဟာ အလြန္ပဲ အစြမ္းထက္တာေၾကာင့္ တင္စားေခၚေ၀ၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္..
အဂၤလိပ္နာမည္ Plantago ဆိုတာကေတာ့ Latin ဘာသာစကားကေန ဆင္းသက္လာတာျဖစ္ၿပီး “Sole of the foot’’ စီးတဲ့ဖိနပ္ေအာက္ခံျပားလို႔ အဓိပၸာယ္ရပါတယ္.. ဖိနပ္နဲ႔တူတဲ့ အ႐ြက္ပံုသ႑ာန္ျဖစ္ေနလို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္..
🍀 MWD: ေဆးဖက္၀င္အစိတ္အပိုင္းက ဘယ္အပိုင္းပါလဲ ဆရာ..
Dr.KML: အဓိကကေတာ့ အ႐ြက္ကိုသံုးပါတယ္.. တခ်ဳိ႕ေရာဂါေတြမွာေတာ့ အပြင့္တို႔ အေစ့တို႔ကို သံုးတာ႐ွိေပမယ့္ နည္းပါတယ္.. အ႐ြက္ကို ဒီအတိုင္းအစိမ္းစားလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျပဳတ္ၿပီးအရည္ေသာက္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အနာေပၚတိုက္႐ိုက္အံုလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအသံုးျပဳၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္..
🍀 MWD: အ႐ြက္မွာ ဘယ္လိုမ်ဳိးေဆးဖက္၀င္အာနိသင္ေတြပါသလဲဆိုတာလဲ သိပါရေစ..
Dr.KML: Phytochemistry အရ ဓာတ္ခြဲၾကည့္ရင္ အဓိကပါတဲ့ေဆးဖက္၀င္အစိတ္အပိုင္းအေနနဲ႔
(၁) Iridoid glycoside - ေသြးတိုးက်ေစတဲ့သတၱိ႐ွိပါတယ္
(Aucubin 0.3 – 2.05 % Catapol 0.3- 1.1 %)
(၂) Mucilage (polysaccharide) 2- 6.3 % ဆီးသြားေစတဲ့ သတၱိ႐ွိပါတယ္
(၃) Tannins – 6.5 %
(၄) Salici acid ->1% အေရာင္က်ေစတဲ့သတၱိ႐ွိပါတယ္
(၅) Phenalic carboxylic acid - ေရာဂါပိုးမ်ားေသေစႏိုင္တဲ့အစြမ္း႐ွိပါတယ္
(၆) Flavanoid - အနာက်က္၊ ကင္ဆာကာကြယ္ႏိုင္တဲ့အစြမ္းရွိပါတယ္
(၇) Vitamins – B1,B2, B-carotene အမ်ားအျပားပါ၀င္ပါတယ္.
(၈) Minerals – Zn, Mg, Ca, K
ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္..
🍀 MWD: ပါ၀င္တဲ့အာနိသင္ေတြကေတာ့ အမ်ားႀကီးပါလားဆရာ.. ဒီအထဲမွာ ေသြးတိုးေရာဂါကို အေထာက္အကူျပဳတဲ့ ပစၥည္းေတြအေၾကာင္းလဲ အေသးစိတ္သိခ်င္ပါတယ္..
Dr.KML: အေၾကာေပါင္းတစ္ေထာင္မွာပါတဲ့ ဓာတ္ပစၥည္းေတြဟာ ေသြးတိုးေရာဂါကို ကုသရာမွာ မ်ားစြာအေထာက္အကူျပဳပါတယ္.. အခ်ဳိ႕ဓာတ္ပစၥည္းေတြဟာ တစ္ခုခ်င္းလုပ္ေဆာင္တာ႐ွိသလို အခ်ဳိ႕လဲ စုေပါင္းေဆာင္႐ြက္တာမ်ဳိးလဲ ေတြ႕ရပါတယ္.. ထင္႐ွားတဲ့ဥပမာတခ်ဳိ႕ကို ေျပာရရင္..
(၁) Iridoid glycoside ေတြဟာ စိတ္တည္ၿငိမ္မႈကို ျဖစ္ေစတယ္.. စိတ္ပူပန္မႈေတြ စိုးရိမ္စိတ္ေတြကိုေလ်ာ့ပါးေစတယ္.. Sedative active ႐ွိလို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္.. ဒီေတာ့ ခႏၶာကိုယ္အထဲမွာ႐ွိတဲ့ Catecholamine လို႔ေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြ မထြက္ေအာင္ ဟန္႔တားထားမယ္.. ဒီေဟာ္မုန္းမထြက္ေအာင္ ဟန္႔တားျခင္းဟာ ေသြးတိုးကို သက္သာေစျခင္းျဖစ္ပါတယ္.. ဒါတင္မကေသးပါဘူး.. အေၾကာအခ်ဥ္ေတြ ေျပေပ်ာက္ေစတယ္.. ဇက္ေၾကာတတ္တာ ေခါင္းကုိက္တာေတြကို ေပ်ာက္ေစတယ္.. ေသြးတုိးျဖစ္ရင္ တစ္ကိုယ္လံုးမွာ႐ွိတဲ့ Smooth muscle နဲ႔ Skeleton muscle ေတြကေတာ့ တင္းေနပါတယ္.. ဒါေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေတြလဲတင္းၿပီး က်ဥ္းကုန္ပါတယ္.. Iridoid glycoside ေတြဟာ muscle relaxant action ႐ွိေတာ့ အေၾကာေတြေလ်ာ့ၿပီး ေသြးေပါင္က်သြားပါတယ္.. အင္မတန္မွလဲ ေနလို႔ေကာင္းတဲ့အေနအထားကို ေရာက္သြားပါတယ္..
(၂) သူ႕ မွာပါတဲ့ mucilage လို႔ေခၚတဲ့ Polysaccharide တစ္မ်ဳိးဟာ Diuretic action ႐ွိပါတယ္.. တနည္းအားျဖင့္ ဆီးသြားေစပါတယ္.. ဒါကို ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံမွာ႐ွိတဲ့ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံက လာေရာက္ဖြင့္လွစ္လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ Vietnam-Swedin Hospital မွာ စမ္းသပ္ေတြ႕႐ွိခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္.. ဆီးသြားေတာ့ Blood volume ေလ်ာ့သြားၿပီး BP လဲက်သြားပါတယ္.. အထူးသျဖင့္ အငန္ေတြစားတာမ်ားရင္ ဆီးပိုသြားဖို႔ ပိုလိုအပ္ပါတယ္..
(၃) Cholesterol lowering effect ႐ွိပါတယ္.. သူ႕မွာပါတဲ့ ဓာတ္ပစၥည္းေတြဟာ ေသြးထဲမွာ႐ွိတဲ့ မေကာင္းတဲ့အဆီေတြျဖစ္တဲ့ LDL နဲ႔ Triglyceride ေတြကို ခ်ေပးပါတယ္.. ဒါကိုေတာ့ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွာ ေတြ႕႐ွိခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္.. ေသြးတိုးေ၀ဒနာသည္အမ်ားစုမွာ အဆီေတြမ်ားၿပီး ဒီအဆီေတြက ေသြးေၾကာေတြကို မာေစတာေၾကာင့္ BP ျမင့္တက္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္..
(၄) ေနာက္ပါ၀င္တဲ့ သတၱဳဓာတ္ေတြျဖစ္တဲ့ Magnesium တို႔ Calcium တို႔ Zinc တို႔ Potassium တို႔ဟာလဲ BP က်ေစဖို႔ ၀ိုင္း၀န္းေဆာင္႐ြက္ေပးပါေသးတယ္.. ဒီလိုမ်ဳိးအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ေသြးတိုးေ၀ဒနာသည္ေတြဟာ အေၾကာေပါင္းတစ္ေထာင္အ႐ြက္ကိုေသာက္ရင္ မ်ားစြာအက်ဳိး႐ွိပါတယ္..
🍀 MWD: လူေတြမွာ သိပၸံနည္းက် စနစ္တက်စမ္းသပ္ထားတာမ်ဳိးေတြေရာ ႐ွိပါသလား ဆရာ..
Dr.KML: ႐ွိတာေပါ့.. တစ္ကမာၻလံုးမွာ စမ္းသပ္မႈေပါင္းမ်ားစြာ ျပဳလုပ္ၿပီးျဖစ္ပါတယ္.. ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ေဆးက်မ္းေတြမွာလဲ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္.. အေ႐ွ႕တုိင္းႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယေဆးက်မ္းေတြမွာသာမကဘဲ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ဥပမာ- British Herbal Pharmacopoeia, German Pharmacopoeia, Swiss Pharmacopoeia ေတြမွာ တိတိက်က် ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္..
ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံအေနနဲ႔လဲ ေဆးသုေတသနဦးစီးဌာန (ေအာက္ျမန္မာျပည္) ကေနစမ္းသပ္ၿပီး ethical committee ရဲ႕ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ သဃၤန္းကၽြန္းစံျပေဆး႐ံုႀကီးမွာ စမ္းသပ္ခ်က္အရ အေၾကာေပါင္းတစ္ေထာင္အပင္ဟာ ေသြးတိုးေရာဂါကုသရာမွာ ထိေရာက္မႈ႐ွိေၾကာင္းေတြ႕႐ွိခဲ့ရပါတယ္.. side effect လဲ ဘာမွမေတြ႕ခဲ့ရပါဘူး..
🍀 MWD: တစ္ေန႔ကို ဘယ္ေလာက္ေသာက္ရမလဲဆိုတာ သိပါရေစဆရာ.. မ်ားသြားရင္ေရာ ဘာမ်ားျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲ ဆရာ..
Dr.KML: Medicinal Plant အားလံုးဟာ ေဆးအခ်ိန္အဆ ကန္႔သတ္ခ်က္႐ွိပါတယ္.. အားေဆးလိုဟာမ်ဳိးဆိုရင္ ျပႆနာမဟုတ္ေပမယ့္ အခုလိုေသြးက်ေဆးလိုဟာမ်ဳိးက်ေတာ့ အခ်ိန္အဆနဲ႕ အသံုးျပဳတတ္ဖို႔လိုပါတယ္..
တကယ္လိုအပ္တာက တစ္ေန႔ကို 3-6 dried weight ျဖစ္ပါတယ္.. အ႐ြက္အေနနဲ႔ တစ္ေန႔ကို တစ္႐ြက္ေလာက္ဆိုလံုေလာက္ပါတယ္.. ကၽြန္ေတာ္တို႔ သဘာ၀ေဆးေဖာ္ထုတ္ရာမွာ အဓိကမွီျငမ္းရတဲ့ British Herbal Pharmacopoeia, German Pharmacopoeia နဲ႔ Swiss Pharmacopoeia အရ အဲဒီအ႐ြက္ထဲကေန ေဆးဖက္၀င္အာနိသင္ခ်ည္းပဲ သီးျခားထုတ္မယ္ဆိုရင္ 60 mgပါတဲ့ေဆးျပားေလးေတြ ရပါတယ္.. ဒါကို တစ္ေန႔တစ္လံုးကေန သံုးလံုးအထိေသာက္ရင္ေတာ့ ေဆးအခ်ိန္အဆ တိတိက်က် ရ႐ွိႏိုင္ပါတယ္..
🍀 MWD: ဒီအေၾကာေပါင္းတစ္ေထာင္ပါတဲ့ေဆးကိုေသာက္ရင္ side effect ေတြေရာ ႐ွိပါသလား ဆရာ..
Dr.KML: ဒီေန႔အထိေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအပါအ၀င္ တစ္ကမာၻလံုးမွာ စမ္းသပ္ခ်က္အရ ဘာ side effect မွမေတြ႕ရပါဘူး.. ႏိုင္ငံတကာမွာေတာ့ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြေတာင္ အသံုးျပဳခြင့္ေပးထားတာေတြ႕ရပါတယ္.. ၿပီးေတာ့ သူဟာ စားလို႔ရတဲ့ food ျဖစ္တာေၾကာင့္ ပိုမိုစိတ္ခ်ယံုၾကည္လို႔ရပါတယ္.. ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ အ႐ြက္ကို ဆလပ္႐ြက္လို အစိမ္းစားၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္..
🍀 MWD: ေလာေလာဆယ္ အေနာက္တိုင္းေဆးေတြေသာက္ေနတဲ့ ေသြးတိုးေ၀ဒနာ႐ွင္ေတြအေနနဲ႔ေရာ အေၾကာေပါင္းတစ္ေထာင္ပါတဲ့ သဘာ၀ေဆးေတြကို မွီ၀ဲလို႔ရပါသလား..
Dr.KML: ရပါတယ္.. ပိုၿပီးထိေရာက္မႈ႐ွိတဲ့အတြက္ အေနာက္တိုင္းေဆးေတြရဲ႕ ေဆးအခ်ိန္အဆကိုေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ေတာ့လိုပါလိမ့္မယ္.. ဒါကိုေတာ့ မိမိကိုကုသေနတဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီးမွ အသံုးျပဳဖို႔ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္..
ခရက္ဒစ္ MWD Health Talk