ေဆးဘက္လည္းဝင္သမုန္းပင္(သမားမုန္း)ႏွင့္ သမုန္းဖူးသုပ္နည္း

ေဆးဘက္လည္းဝင္သမုန္းပင္(သမားမုန္း)ႏွင့္ သမုန္းဖူးသုပ္နည္း
❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀ ❀

သမုန္းပင္ (သမားမုန္း)

Boscia variabilis Collett& Hemsl.

Meeboldia. Variabilis (Collett& Hemsl.Pax& K.Hoffm.

Local name  Thamon

Family Capparaceae

အညာမွာ သတိရစရာေတြကအမ်ားသား။ အဲဒီအထဲက သမုန္းပင္ေလးေတြ ကေတာ့ အမွတ္တရပါဘဲ၊ သမုန္းဖူးေလးေတြက သၾကၤန္နားနီးရင္ တပင္လုံးေဝေနေအာင္ဖူးၾကတယ္ ၊ အခုဆုိ သမုန္းဖူးေလးေတြ ခူးလုိ႔ရေနဘီ၊ အရင္ကတင္ဖူးေပမဲ့ ရာသီနီးေတာ့ ျပန္တင္မိတယ္၊ သမုန္းက တပုိတြဲလကစၿပီးပြင့္လုိက္တာ တန္ခူးလေရာက္သည္အထိပါဘဲ၊ ယခင္က သမားမုန္း ေခၚရာကေန သမုန္းျဖစ္လာတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္၊ အပြင့္ကလည္း စိမ္းစိမ္းဆုိေတာ့ ပြင့္မွန္းမသိလုိက္ရဖူး၊ သမုန္းဆိုတာ အညာရဲ သေကၤတတခုဆိုႏိုင္တယ္၊ သမုန္းဖူးသုပ္ဟာ အရသာ႐ွိလွတယ္ ရြာအမည္ေပးတာေတာင္ သမုန္းပင္ကို အစြဲျပဳလို႔ "သမုန္းကုန္းရြာ" လို႔ေပးၾကတယ္၊ ပူျပင္းတဲ့အညာေႏြပူပူကိုသူကအန္တု ႏိုင္တယ္ေလ၊ ငယ္ငယ္က အပင္နဲ႔ ႀကီးလာရင္ ျဖစ္လာတဲ့ အပင္သ႐ုပ္က လုံးလုံးမတူပါဘူး၊ ငယ္ငယ္က အရြက္ကပုံစံက ေသးေသးသြယ္သြယ္ အသက္ေလးနဲနဲရလာေတာ့ linear ပုံစံကေန elliptic oblong or oval shape ဘဲဥပုံ ျဖစ္လာဘီ၊ တပင္ထဲမွာကိုဘဲ အရြက္ပုံစံက အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္လို႔ေနတယ္၊ အဲဒါေၾကာင့္ မ်ဳိးစိတ္အမည္ကို variabilis လို႔ေပးခဲ့တာပါ၊ သမုန္းပင္ေလးေတြက ပူျပင္းေသာရာသီ ေက်ာက္စရစ္ကုန္းေျမ ေတြကိုၾကဳိက္ၾကတယ္၊ အျခားအပင္ေတြမရွင္ျခင္ေနပါေစ သမုန္းပင္ကေတာ့ ရွင္တယ္။

႐ုကၡေဗဒမွာေတာ့ xerophytic plants ေရနဲခံပင္လို႔ အမည္နာမသတ္မွတ္ထားတယ္၊ လြန္ခဲ့ေသာ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္ေက်ာ္က တာဝန္က်ခဲ့တဲ့ ပခုကၠဴတကၠသိုလ္ထဲမွာ သမုန္းပင္ေတြအမ်ားႀကီးပါ၊ သၾကၤန္နားနီးလို႔ သမုန္းဖူးခ်ိန္မွာ သုပ္စားၾကတယ္၊သမုန္းဖူးသုပ္က အညာေျမရဲ႕ ထင္ရွားလွေသာ အစားအစာတခုဘဲေပါ့၊ ေအာက္ျပည္မွာမရ အညာမွာဘဲရတတ္တဲ့ သမုန္းဖူးျဖစ္တာေၾကာင့္ ႐ွား႐ွားပါးပါး စားရတဲ့အစာပါဘဲ၊ သမုန္းဖူးျပဳတ္ေတြကုိ ၾကက္သြန္နီျဖဴဆီသပ္ ၿပီး ေျမပဲဆန္ ပုဇြန္ေျခာက္ေထာင္းေတြနဲ႔အတူ ငံျပာရည္ အခ်ဳိမႈန္႔ထည့္ၿပီး သုတ္လုိက္ရင္ အဖန္ဓာတ္ေလးလည္းပါၿပီး က်မ္းမာေရးညီၫြတ္ေသာ သမုန္းဖူးသုပ္ေလးရမွာပါ၊ ေရာဂါအေတာ္မ်ားမ်ား သုပ္စား႐ုံနဲ႔ သက္သာေစတယ္လုိ႔ ယုံၾကည္ၾကတာမုိ႔ အစာလည္း ေဆး ေဆးလည္းအစာပါဘဲ၊ သမုန္းဥ ဆုိတာ အကုိင္းအခက္ေတြမွာ႐ွိတဲ့ က်ီးေပါင္းတမ်ဳိးပါ သူကလည္း အရမ္းေဆးဖက္ဝင္ပါတယ္၊ ထိခုိက္႐ွနာ ပြန္းပဲ့တာေတြကုိ ဥကုိ ေသြးလိမ္းရင္ေပ်ာက္တယ္၊ အဖုအႀကိတ္ဝက္ျခံေတြကုိလည္း ေသြးလိမ္းရင္သက္သာပါတယ္၊ ေက်ာက္ကာ ေရႊဂူျဖဴေက်ာင္းေရာက္ေတာ့ ေက်ာင္းဝင္းထဲက သမုန္းပင္ႀကီးေတြျမင္ခဲ့ရတယ္၊ လမ္းတေလွ်ာက္လဲ အရြယ္စုံ သမုန္းပင္ေတြျမင္ခဲ့ရတယ္၊ အမ်ားအားျဖင့္ ထင္းခုတ္လို႔ လက္ေမာင္းအိုးေလာက္ အပင္ေတြဘဲရွိေတာ့တယ္၊ ထူးထူးျခားျခား ၾကည့္ဝင္းေတာင္မေရာက္ခင္ လူ ၂ ေယာက္ေလာက္ဖက္မွမီႏိုင္မည့္ သမုန္းပင္ႀကီးျမင္ရေတာ့ မင္သက္မိသြားတယ္ ၊တကယ့္ကို အႀကီးႀကီးပါဘဲ တသက္နဲ႔တကိုယ္ဒီတခါျမင္ဖူးတာပါ။ မယုံလို႔ ဆရာေတာ္ျပၾကည့္ေတာ့ ဟုတ္တယ္ တကာတဲ့၊ လူေတြသာ အပင္ေတြ ထင္တိုင္းမခုတ္ခဲ့ရင္ ဘယ္ေလာက္ႀကီး ႏိုင္တာကို သူကျပေနတယ္ ၊ ပင္စည္က မီးခိုးေရာင္အေခါက္ေတြ ေျပာင္လက္ေနတယ္၊ အကိုင္းေတြက ဆလင္ဒါပုံ၊ အရြက္က ရြက္လႊဲထြက္တယ္ ရြက္စြယ္ရွိၾကတယ္၊ ပန္းခိုင္က ထိတ္ထြက္ၾကားထြက္ corymbose raceme ျဖစ္ၿပီး ပန္းပြင့္ ၁၀ ကေန ၂၀ အထိပါတယ္၊ ပန္းေလးေတြက အစိမ္းေရာင္ ရွိၾကတယ္ လိင္စုံပန္းေလးေတြျဖစ္ၿပီး ေလးခ်မ္းညီၿပီး အခ်ဳိးလည္းညီၾကတယ္၊ ပြင့္ဖတ္ ၄ ခုစီသာပါေသာ ၄ အဂၤါဆ ပန္းေလးေတြျဖစ္ၾကတယ္၊ အျခားပန္းမ်ားလို အေရာင္လွပတဲ့ ပြင့္ခ်ပ္က မပါရွာဖူး၊ ဒါ့ေၾကာင့္လည္း သမုန္းပြင့္တာ လူေတြမသိၾကတာပါ့၊ ဝတ္ဆံဖို ၈ ခုကေန ၁၅ ခုေလာက္ပါၿပီး အျပင္ဖက္မွာရွိၿပီး ထင္ရွားလွတယ္၊ ျမန္မာလိုဆိုရင္ ဖိုမေျခတန္ေခၚတဲ့ androgynophores ပါျခင္းကေတာ့ ဒီပန္းရဲ႕ထူးျခားခ်က္ပါ။ အေစ့အိမ္က ကာပယ္ ၂ ခုပါတယ္ ျဖတ္ၾကည့္ရင္ အေစ့အိမ္ခန္းတခန္းသာရွိၿပီး အေစ့ေလာင္းမ်ားစြာက နံရံကပ္ေနေသာ ခ်က္တိုင္ ၂ ခုကေန ထြက္ေနတာပါ၊ အသီးကေတာ့ လုံးဝန္းေသာ မအက္ကြဲတဲ့ ဘယ္ရီသီး အမ်ဳိးႏြယ္ပါ အေစ့ ၃-၄ ေစ့ခန္႔ပါပါတယ္ ။ အရွင္နာဂသိန္ေဆးက်မ္း မွာေတာ့ အဖိုပင္ အမပင္ရွိတယ္လို႔ ေရးသားထားပါတယ္ ။အမပင္က အရြက္ႀကီးၿပီး အဖိုရြက္ က ေသးေသးသြယ္သြယ္ဆိုထားပါတယ္၊ တကယ္ေတာ့ ဆရာေတာ္ႀကီးေရးသလို မ်ဳိးရင္းလကၡဏာအရေတာ့ အပင္က အဖိုအမ မရွိပါဘူး၊ အရြက္ေတြက ခါးၾကပါတယ္၊ သလိပ္ကိုႏိုင္သလို ရင္ျပည့္ ရင္ၾကပ္ အေၾကာတက္ အေၾကာေအာင့္ အနာ အေညာင္းအညာမိလို႔ ကိုက္ခဲေနသူမ်ားက သမုန္းရြက္ကို ဟင္းခ်ဳိ ခ်က္ေသာက္ျခင္း သမုန္းရြက္ကိုသုပ္စားသင့္တယ္လို႔ ေဆးက်မ္းကဆိုထားပါတယ္၊ တေနကုန္ စာသင္ရတဲ့ ဆရာဆရာမေတြ ႐ုံဝန္ထမ္းေတြအတြက္ အထူးသင့္ေလ်ာ္လွတယ္။

"သမုန္းဥ" သည္ပူသည္ ဒါေပသည့္ ေဆးဖက္လည္းဝင္ပါတယ္၊ ေျခလက္မ်ား ေအးျခင္း၊ ေဖါေယာင္ျခင္း၊ ေညာင္းကိုက္ထုံၾကင္ျခင္း၊ မ်က္ေစ့မႈံျခင္း ကိုယ္လက္ေလးလံျခင္းတို႔ကို ေပ်ာက္ကင္းေစတယ္လို႔လည္း ေဖၚျပထားပါတယ္၊ ၾကည့္ဝင္းေတာင္ဆရာေတာ္ႀကီးကေတာ့ မ်က္ေစ့ေအာင့္ မ်က္ေစ့နာကို သမုန္းဥ ေသြးၿပီးကြင္းလိမ္းရင္ တကယ္ေပ်ာက္တယ္ သက္သာတယ္လို႔ မိန္႔ပါတယ္၊ ေက်ာင္းပတ္ပတ္လည္က သမုန္းပင္ေတြကိုလည္းလိုက္ျပတယ္၊ "ဆရာၾကည္လြင္ျမင့္" မုျဒာကေတာ့ မ်က္ေစ့ေအးေအာင္ သမုန္းဖူးသုပ္သုတ္စားၾကသလုိ သမုန္းသားကုိ ခုံဖိနပ္လုပ္စီးတယ္လုိ႔ ေျပာျပပါတယ္၊ အညာေဒသမွာ ေပါမ်ားလြန္းတဲ့ သမုန္းပင္ဟာ Wikipedia လို စြယ္စုံက်မ္းႀကီးမွာေတာင္ ပုံနဲ႔တကြ ျပည့္ျပည့္စုံစုံ ေဖၚျပထားျခင္းမရွိေသးလို႔ ဆက္လက္သုေတသနျပဳသင့္ေသာ အပင္တပင္ပါဘဲ။ အညာသားမွန္ရင္ သမုန္းကို ခ်စ္ၾကမွာပါ။

သမုန္းပင္သည္ ျမန္မာတိုင္းရင္းေဆး ေလာကတြင္ သမားေတာ္မ်ား မုန္းေသာေၾကာင့္ သမုန္းပင္ဟု ေခၚေဝၚၾကေၾကာင္း မွတ္သား သိ႐ွိရပါသည္။ သမားေတာ္မ်ား ဘာေၾကာင့္ မုန္းရသနည္း ဟူမူကား သမုန္းရြက္ႏုႏုကို ခူးၿပီး ေရေႏြးျဖင့္ျပဳတ္၍ သုတ္စားၾကလ်ွင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သမုန္းျမက္ကို အေျခာက္လွန္းၿပီး အမႈံ႕ျပဳလုပ္၍ ေဆးေဖာ္လ်ွင္ေသာ္လည္းေကာင္း ေရာဂါကင္းေဝးၿပီး က်န္းမာၾကလြန္းေသာေၾကာင့္ သမားေတာ္မ်ား လူနာမ်ားကို မကုသရ ေငးမႈိင္ၿပီးေဘးထိုင္ေနၾကရေသာေၾကာင့္ သမုန္းပင္သည္ ေဆးဘက္ဝင္ အပင္တစ္မ်ိဳးျဖစ္သလို စားသုံးရန္ ဟင္းတစ္ခြက္အျဖစ္လည္းအသုံးဝင္ပါသည္။

သမုန္းရြက္ႏုခ်ိန္ႏွင့္ သမုန္းဖူး ဖူးခ်ိန္မွာ တပို႔တြဲလႏွင့္ တေပါင္လရာသီ အခ်ိန္မ်ားတြင္ျဖစ္ပါသည္။ သမားမုန္းရေလာက္သည့္ သမုန္းပင္ကို မျမင္ဘူးသူ မိတ္ေဆြမ်ားအတြက္ ဗဟုသုတအေနျဖင့္ ေရးသား ယခုကဲ့သို႔ ေရးသားရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ေတာသူေတာင္သားေတြအတြက္ ေဆးပေဒသာပင္ႀကီးေပါ့ ။
မ်က္စီက်ိန္းသလား သမုန္းဖုကိုဆားနဲ႕ေသြးကြင္းလိုက္ရင္ ေပ်ာက္
ထိခိုက္ဒဏ္ရာရသလား သမုန္းရြက္ ေထာင္းအုံလိုက္ေပ်ာက္
ခံတြင္းပ်က္သလား သမုန္းဖူးကို ဆားငံျပာရည္နဲ႕တို႕စား။
ထမင္းသုံးဇလုံေလာက္အသာေလးကုန္။

ေရွးတုန္းက အဲ႕အပင္ကို သမားမုန္း ပင္လို႕ေခၚခဲ႕ႀကတာေပ။ါ့
သမားေတာ္ေတြက သူတို႕ေဆးထက္ အဲ႕အပင္ကစြမ္းေနလို႕ မုန္းႀကတာတဲ႕။အဲဒါေႀကာင့္ သမားမုန္းပင္ေခၚရာကေန အလြယ္အေခၚ
သမုန္းပင္ ျဖစ္လာတာေပါ့ ။



သမုန္းဖူးသုပ္နည္း
===========

အညာက ဧည့္သည္ေတြပါလာတ့ဲ အညာေဒသမွာသာ ရရွိတတ္ၿပီး ေအာက္ျပည္ ေအာက္ရြာမွာေတာ့ မရွိသေလာက္ကုိရွားပါး ... ေအာက္ျပည္ဘက္မွာ အပင္လည္းမရွိ မေပါက္တ့ဲ ...သမုန္းဖူး(သမားမုန္း) သုတ္စားၾကရေအာင္ .....

မသုတ္ခင္ေလး ေျပာျပခ်င္တာကေတာ့သမုန္းဖူးကုိ သမားမုန္းလုိ႔လည္း ေခၚေဝၚၾကပါတယ္။ဘာျဖစ္လုိ႔ေခၚေဝၚၾကသလဲဆုိေတာ့ သမုန္းဖူးစားရင္ လူေတြဟာက်န္းမာေရးေကာင္းမြန္ၿပီးေတာ့ သမားေတာ္ေတြေဆးကုစရာ လူမရွိရေလာက္ေအာင္ကုိ သမားေတာ္က ဒီအပင္ အရြက္ အဖူူးကုိမုန္းလုိ႔ (သမားမုန္း) သမုန္းရယ္လုိ႔ မွတ္သားဘူူးပါတယ္။

သမုန္းဖူးကို တပုိ႔တြဲ တေပါင္းလ ေလာက္မွာ အရြက္ႏုေတြ ျပန္ထြက္ပါတယ္။ တမာရြက္လိုပဲ အဖူးနဲ႔အရြက္ တစ္ခါထဲ ထြက္တာပါ။ အဖူးမ်ားတဲ႔အပင္ ကိုေတာ့ လူႀကိဳက္မ်ားပါတယ္။ သမုန္းပင္ တစ္ပင္ ႏုၿပီဆုိတာနဲ႔ အဖူးနဲ႔အရြက္အႏုကို ခူးၿပီး ဆီးခ်ဥ္သီး ဒါမွမဟုတ္ မန္က်ည္းသီးမွည့္ ေလးထည့္ၿပီး မီးဖိုေပၚတင္ျပဳတ္ပါတယ္။ အရြက္နဲ႔အဖူးေလးေတြ က်က္ေတာ့ မီးဖုိကခ် ေရေအးေလး ထည့္ၿပီး စိမ္ထားယံုပါပဲ။ သူက အဖန္ဓာတ္နဲနဲပါလို႔ အခ်ဥ္နဲ႔ျပဳတ္ရတာပါ။သမုန္းဖူးကို ျပဳတ္ၿပီး ၿမိဳ႕ေပၚ တက္ေရာင္းသူမ်ား ရိွပါတယ္။ သူလည္းရာသီေပၚ အစားအစာ တစ္မ်ဳိးျဖစ္တာေၾကာင့္ သင့္တင့္တဲ့ ေစ်းရပါတယ္။
ပထမ သမုန္းဖူးျပဳတ္ၿပီးသားကုိ အ႐ုိးရင့္တာေလးေတြ ဖယ္ထုတ္သန္႔စင္လုိက္ပါ ...
သန္႔စင္ၿပီးရင္ေတာ့ အသုပ္သုပ္မည့္ဇလုံထဲထည့္ထားၿပီး ..

ၾကက္သြန္နီကုိ နႏြင္းမႈန္႔ေလးနဲ႔ ဆီခ်က္ေလးခ်က္ အဖတ္သပ္သပ္ ဆီသက္သပ္ခြဲထား ...
ေျမပဲဆံေလးေထာင္းထား ...
ပုဇြန္ေျခာက္ေလးေထာင္းထား ..
အားလုံးစုံရင္ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္သုပ္ျပေနက် ပုံစံေလးအတုိင္း ...
အဆင္သင့္ျပဳလုပ္ထားေသာ အစာပလာမ်ားသင့္တင့္သလုိထည့္
ငံျပာရည္ ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔ထည့္ၿပီး င႐ုပ္သီးမႈန္႔မထည့္ သံပုရာရည္မထည့္ပဲ (အခ်ဥ္ထည့္ျပဳတ္ၿပီးသားမုိ႔ပါ) အခ်ဳိသုပ္ သုပ္ပါမယ္ ...
သုတ္ၿပီးသြားရင္ေတာ့ အဖန္ဓါတ္ကေလးလည္းပါ အခ်ဥ္ဓါတ္ေလးလဲနည္းနည္းပါၿပီး ထမင္းၿမိန္ေစမဲ့က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တ့ဲ ( သမားမုန္း) သမုန္းဖူးသုပ္တစ္ပြဲ ရပါၿပီ။

မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းမ်ားသမုန္းဖူးမ်ား ေတြ႔ခ့ဲ ရခ့ဲရင္ ..အဆင္ေျပစြာ ျပဳလုပ္ စားေသာက္ႏုိင္ၾကပါေစလုိ႔ ရည္ရြယ္ ဆႏၵျပဳလွ်က္ ...။

စစ္ကိုင္းေတာင္ရိုးေပၚမွာလည္း သမုန္းပင္ေတြ ေပါမ်ားလွပါတယ္။ စစ္ကိုင္းေတာင္ရိုး ဘုရားဖူးရင္း သမုန္းဖူးေပၚခ်ိန္ဆို သမုန္းဖူးသုပ္မ်ားကို အသုပ္ဆိုင္မ်ားမွာ ေရာင္းခ်တတ္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။

credit - KoThet Naing Oo