သဇင္ပန္း(သို ့)သန္႔စင္ပန္း အေထြေထြေဆးသုံးဝင္ပုံ
"သဇင္ပန္း(or)သန္႔စင္ပန္း"
%%%%%%%%%%%%%%
အေထြေထြေဆးသုံးဝင္ပုံ
ေတာ္ဝင္သဇင္ပန္း
သဇင္ပန္းဟာသန္႔႐ွင္းမႈ့ကိုႏွစ္သက္လို႔ ဒါကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီး "သန္႔စင္ပန္း" ရယ္လို႔ေ႐ွးယခင္ကပင္ေခၚေဝၚမႈ့ျပဳၾကတယ္။
.......ေ႐ွးကစာဆိုမ်ားအရ ဘုမၼစိုး ၊ ႐ုကၡစိုး ၊ နတ္တို႔အလြန္ႏွစ္သက္ၾကၿပီး နန္းတြင္းသုံး ဘုရင္၏မိဘုရားမ်ားနဲ႔ ေတာ္ဝင္မိသားစုမ်ားသာအသုံးျပဳၾကတာေၾကာင့္ ေတာ္ဝင္ပန္း ( သို႔မဟုတ္ ) နန္းထိုက္သည့္
ပန္းသဇင္ရယ္လို႔တင္စားေခၚေဝၚၾကတယ္။
သဇင္ပန္းကို ႐ုကၡေဗဒအမည္နဲ႔. Bulbothyllum sp. အမည္ရၿပီး...
မ်ိဳးရင္းမွာ-ORCHIDACEAE
ျမန္မာအမည္ သဇင္ပန္း၊ သဇင္ပန္းဥ လို႔အမည္ရပါတယ္။
သဇင္ပန္းဥဟာ လက္မဝက္အရြယ္မွ တလက္မအရြယ္ခန္႔အ႐ွည္႐ွိၿပီး လုံးပတ္ လက္မဝက္ခန္႔မွ တလက္မထိခန္႔႐ွိတတ္ပါတယ္၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဥဟာစိမ္းတဲ့အေရာင္႐ွိပါတယ္။ ဥရဲ႕ေအာက္ေျခမွာအျမစ္မ်ားပါ႐ွိပါတယ္၊ အခ်ိဳ႕ဥမ်ားဟာ စိမ္းညိဳေရာင္႐ွိၿပီး တခ်ိဳ႕အနီေရာင္႐ွိပါတယ္။ သဇင္နီဥဟာ႐ွားပါးၿပီးအစြမ္းအထက္ဆုံးေဆးဖက္ဝင္ျဖစ္ပါတယ္။
သဇင္ကိုမ်ားေသာအားျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ တနလၤာရီတိုင္း တို႔မွာ သဘာဝေပါက္တဲ့ျမင့္ျမတ္ေသာ သစ္ခြတမ်ိဳးအျဖစ္ေတြ႔ရပါတယ္ ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕နဲ႔ ရာသီဥတုမ်ွတဲ့ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွာစိုက္ပ်ိဳးျဖစ္ထြန္းပါတယ္။
စိုက္ပ်ိဳးရာမွာ အျခားအပင္မ်ားနဲ႔မတူဘဲ ကြဲျပားပါတယ္။
ဥမ်ားဟာေသးငယ္တာေၾကာင့္ ေရေသာက္ျမစ္႐ွိတဲ့အပင္မ်ားမွာတြယ္ကပ္စိုက္ျခင္း၊ အုန္းစြဲတိုင္မ်ားလုပ္၍ စိုက္ျခင္း၊ အုန္းသီးခြံမ်ားမွာတြယ္ကပ္စိုက္ျခင္း၊ ပန္းအိုး႐ွည္မ်ားမွာ အုန္းခြံ အုန္းဆံမ်ားပတ္၍ စိုက္ျခင္းမ်ားနဲ႔ နည္းမ်ိဳးစုံ စိုက္ပ်ိဳးၾကတယ္။ သန္႔စင္တဲ့ေနရာမွာစိုက္ပ်ိဳးမွသာ ေမႊးႀကိဳင္ သင္းပ့်ံတဲ့ ရနန္႔ ျပည့္စုံေသာသဇင္ပန္းကိုရ႐ွိမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေဆးဝါးအျဖစ္ကေတာ့အပြင့္၊ အရြက္၊ ဥ ပဥၥငါးပါးလုံးေဆးဖက္ဝင္ပါတယ္။
သဇင္ပန္းဥရဲ႕အရသာဟာ စပ္ျခင္း၊ ဆိမ့္ခါး၊ ေမႊးတဲ့အရသာ႐ွိပါတယ္ သဇင္ပန္းဥ ရဲ႕ပဥၥငါးပါးေျခာက္ကို ႏွလုံးၿငိမ္ေဆးမွာေဖာ္စပ္ထည့္သြင္းၾကပါတယ္ ေသြးသန္႔ေဆးမ်ားမွာလည္းထည့္သြင္းေဖာ္စပ္ပါတယ္။ ေသြး႐ူး၊ ေလ႐ူးျဖစ္ၿပီးအိပ္မေပ်ာ္ေသာေရာဂါမ်ားအတြက္အဖိုးတန္ေဆးအျဖစ္ထည့္သြင္းေဖာ္စပ္ပါတယ္၊ သဇင္ပန္းရဲ႕ေမႊးႀကိဳင္တဲ့ရန႔ံကို႐ႈ႐ႈိက္မိရင္ မူးေမာ္ျခင္းနဲ့ ခါင္းမၾကည္လင္ျခင္းေတြေပ်ာက္ေစပါတယ္။
ခံတြင္းနံျခင္းနဲ႔သြားဖုံးနာျခင္းေတြအတြက္ သဇင္ပန္းဥမႈန္႔ကို ဆန္ေလွာ္မႈန္႔နဲ႔ေရာစပ္ စားေပးျခင္း၊ အာလုပ္က်င္းျခင္းေတြ ျပဳလုပ္ေပးရင္ ေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။
ႀတိဖလ နဲ႔ေရာစပ္ၿပီး သြားဖုံးမ်ားမွာသိပ္ေပးရင္ သြားဖုံးေရာင္ျခင္း၊ သြားနဲ႔ျခင္း၊ သြားရင္းမွာေသြးထြက္ျခင္းတို႔ေပ်ာက္ေစပါတယ္။
သဇင္ဥကိုအမႈန္႔ျပဳလုပ္ၿပီး ႏြယ္ခ်ိဳမႈန္႔၊ နႏြင္းမႈန္႔တို႔နဲ႔ဆတူ အခ်ိဳးက်ေရာစပ္ၿပီး အစာအိမ္နဲ႔ပါတ္သက္တဲ့ေရာဂါေတြကို တိုက္ေကြၽးရင္ေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။
သဇင္ပြင့္ အစို, အေျခာက္ ကို႐ႈေပးရင္မူးေမာ္ျခင္း၊ ႏွလုံးမၾကည္လင္ ေသြးဆူျခင္း၊ ရင္တုန္ျခင္းတို႔ကိုလ်ွင္ျမန္စြာေပ်ာက္ေစပါတယ္၊ ထို႔အျပင္ ဝမ္းေလ်ွာ ဝမ္းပ်က္မ်ားလည္းေပ်ာက္ကင္းပါတယ္။
ေခါင္းတျခမ္းကိုက္၊ မီးယပ္ေခါင္းကိုက္မ်ားကို ေဒါင္းၿမီးကြက္ျပာခ်ၿပီး သဇင္ရဲ႕ပဥၥငါးပါးအမႈန္႔နဲ႔ေရာစပ္ ႐ႈေပးရင္အျမစ္ျပတ္ ေပ်ာက္ေစပါတယ္ အဆိပ္သင့္ေသာသူမ်ားလည္း ႐ႈေပးႏႈိင္ပါတယ္။
သဇင္ပန္းရဲ႕ထူးျခားခ်က္မွာ
****************************
သဇင္ပန္းနီ ပဥၥငါးပါးဟာ ပေယာဂေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့လကၡဏာမ်ားကိုပိုမိုေပ်ာက္ေစပါတယ္။
မႈိပြင့္ေပါက္ေသာေနရာမွစုထြက္ေသာေျမႀကီး၊ ျဖဴဆူး၊ ပိေတာက္မႈိ၊ ဝါျမစ္၊ ၾကာ႐ိုး၊ သဇင္နီပြင့္တို႔ကိုေရာစပ္အမႈန္႔ျပဳလုပ္ၿပီး စုေပါင္းရ႐ွိတဲ့အမႈန္႔ကို ၾကပ္ခိုး ( သို႔ ) ေရနံမႈိင္းေဖ်ာ္ၿပီး ဂုတ္ဆစ္၊ လက္ႏွစ္ဘက္၊ ဒူးဆစ္၊ ေျခႏွစ္ဖက္တို႔အား တံေတာင္ျဖင့္ေထာက္လိမ္းေပးရင္ သူမ်ားျပဳစားမရဘူးဟု အဆို႐ွိသလို "စားခြက္ႏိႈက္" ေဆးလို႔ေခၚၾကတယ္။ ေ႐ွးယခင္က ဒီေဆးနည္းကို ေက်ာက္ေရာဂါနဲ႔ ဝက္သက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးအျဖစ္လည္း အသုံးျပဳၾကတယ္။ သဇင္ပန္းနဲ႔သဇင္ပန္းဥအေၾကာင္းသိစရာေလးေတြတင္ျပရင္း...အားလုံးမဂၤလာျဖစ္ပါေစ။
creditမူရင္းအား
Song Wai-မတၱရာျမိဳ႕
%%%%%%%%%%%%%%
အေထြေထြေဆးသုံးဝင္ပုံ
ေတာ္ဝင္သဇင္ပန္း
သဇင္ပန္းဟာသန္႔႐ွင္းမႈ့ကိုႏွစ္သက္လို႔ ဒါကိုအေၾကာင္းျပဳၿပီး "သန္႔စင္ပန္း" ရယ္လို႔ေ႐ွးယခင္ကပင္ေခၚေဝၚမႈ့ျပဳၾကတယ္။
.......ေ႐ွးကစာဆိုမ်ားအရ ဘုမၼစိုး ၊ ႐ုကၡစိုး ၊ နတ္တို႔အလြန္ႏွစ္သက္ၾကၿပီး နန္းတြင္းသုံး ဘုရင္၏မိဘုရားမ်ားနဲ႔ ေတာ္ဝင္မိသားစုမ်ားသာအသုံးျပဳၾကတာေၾကာင့္ ေတာ္ဝင္ပန္း ( သို႔မဟုတ္ ) နန္းထိုက္သည့္
ပန္းသဇင္ရယ္လို႔တင္စားေခၚေဝၚၾကတယ္။
သဇင္ပန္းကို ႐ုကၡေဗဒအမည္နဲ႔. Bulbothyllum sp. အမည္ရၿပီး...
မ်ိဳးရင္းမွာ-ORCHIDACEAE
ျမန္မာအမည္ သဇင္ပန္း၊ သဇင္ပန္းဥ လို႔အမည္ရပါတယ္။
သဇင္ပန္းဥဟာ လက္မဝက္အရြယ္မွ တလက္မအရြယ္ခန္႔အ႐ွည္႐ွိၿပီး လုံးပတ္ လက္မဝက္ခန္႔မွ တလက္မထိခန္႔႐ွိတတ္ပါတယ္၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဥဟာစိမ္းတဲ့အေရာင္႐ွိပါတယ္။ ဥရဲ႕ေအာက္ေျခမွာအျမစ္မ်ားပါ႐ွိပါတယ္၊ အခ်ိဳ႕ဥမ်ားဟာ စိမ္းညိဳေရာင္႐ွိၿပီး တခ်ိဳ႕အနီေရာင္႐ွိပါတယ္။ သဇင္နီဥဟာ႐ွားပါးၿပီးအစြမ္းအထက္ဆုံးေဆးဖက္ဝင္ျဖစ္ပါတယ္။
သဇင္ကိုမ်ားေသာအားျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္၊ တနလၤာရီတိုင္း တို႔မွာ သဘာဝေပါက္တဲ့ျမင့္ျမတ္ေသာ သစ္ခြတမ်ိဳးအျဖစ္ေတြ႔ရပါတယ္ ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕နဲ႔ ရာသီဥတုမ်ွတဲ့ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွာစိုက္ပ်ိဳးျဖစ္ထြန္းပါတယ္။
စိုက္ပ်ိဳးရာမွာ အျခားအပင္မ်ားနဲ႔မတူဘဲ ကြဲျပားပါတယ္။
ဥမ်ားဟာေသးငယ္တာေၾကာင့္ ေရေသာက္ျမစ္႐ွိတဲ့အပင္မ်ားမွာတြယ္ကပ္စိုက္ျခင္း၊ အုန္းစြဲတိုင္မ်ားလုပ္၍ စိုက္ျခင္း၊ အုန္းသီးခြံမ်ားမွာတြယ္ကပ္စိုက္ျခင္း၊ ပန္းအိုး႐ွည္မ်ားမွာ အုန္းခြံ အုန္းဆံမ်ားပတ္၍ စိုက္ျခင္းမ်ားနဲ႔ နည္းမ်ိဳးစုံ စိုက္ပ်ိဳးၾကတယ္။ သန္႔စင္တဲ့ေနရာမွာစိုက္ပ်ိဳးမွသာ ေမႊးႀကိဳင္ သင္းပ့်ံတဲ့ ရနန္႔ ျပည့္စုံေသာသဇင္ပန္းကိုရ႐ွိမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေဆးဝါးအျဖစ္ကေတာ့အပြင့္၊ အရြက္၊ ဥ ပဥၥငါးပါးလုံးေဆးဖက္ဝင္ပါတယ္။
သဇင္ပန္းဥရဲ႕အရသာဟာ စပ္ျခင္း၊ ဆိမ့္ခါး၊ ေမႊးတဲ့အရသာ႐ွိပါတယ္ သဇင္ပန္းဥ ရဲ႕ပဥၥငါးပါးေျခာက္ကို ႏွလုံးၿငိမ္ေဆးမွာေဖာ္စပ္ထည့္သြင္းၾကပါတယ္ ေသြးသန္႔ေဆးမ်ားမွာလည္းထည့္သြင္းေဖာ္စပ္ပါတယ္။ ေသြး႐ူး၊ ေလ႐ူးျဖစ္ၿပီးအိပ္မေပ်ာ္ေသာေရာဂါမ်ားအတြက္အဖိုးတန္ေဆးအျဖစ္ထည့္သြင္းေဖာ္စပ္ပါတယ္၊ သဇင္ပန္းရဲ႕ေမႊးႀကိဳင္တဲ့ရန႔ံကို႐ႈ႐ႈိက္မိရင္ မူးေမာ္ျခင္းနဲ့ ခါင္းမၾကည္လင္ျခင္းေတြေပ်ာက္ေစပါတယ္။
ခံတြင္းနံျခင္းနဲ႔သြားဖုံးနာျခင္းေတြအတြက္ သဇင္ပန္းဥမႈန္႔ကို ဆန္ေလွာ္မႈန္႔နဲ႔ေရာစပ္ စားေပးျခင္း၊ အာလုပ္က်င္းျခင္းေတြ ျပဳလုပ္ေပးရင္ ေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။
ႀတိဖလ နဲ႔ေရာစပ္ၿပီး သြားဖုံးမ်ားမွာသိပ္ေပးရင္ သြားဖုံးေရာင္ျခင္း၊ သြားနဲ႔ျခင္း၊ သြားရင္းမွာေသြးထြက္ျခင္းတို႔ေပ်ာက္ေစပါတယ္။
သဇင္ဥကိုအမႈန္႔ျပဳလုပ္ၿပီး ႏြယ္ခ်ိဳမႈန္႔၊ နႏြင္းမႈန္႔တို႔နဲ႔ဆတူ အခ်ိဳးက်ေရာစပ္ၿပီး အစာအိမ္နဲ႔ပါတ္သက္တဲ့ေရာဂါေတြကို တိုက္ေကြၽးရင္ေပ်ာက္ကင္းေစပါတယ္။
သဇင္ပြင့္ အစို, အေျခာက္ ကို႐ႈေပးရင္မူးေမာ္ျခင္း၊ ႏွလုံးမၾကည္လင္ ေသြးဆူျခင္း၊ ရင္တုန္ျခင္းတို႔ကိုလ်ွင္ျမန္စြာေပ်ာက္ေစပါတယ္၊ ထို႔အျပင္ ဝမ္းေလ်ွာ ဝမ္းပ်က္မ်ားလည္းေပ်ာက္ကင္းပါတယ္။
ေခါင္းတျခမ္းကိုက္၊ မီးယပ္ေခါင္းကိုက္မ်ားကို ေဒါင္းၿမီးကြက္ျပာခ်ၿပီး သဇင္ရဲ႕ပဥၥငါးပါးအမႈန္႔နဲ႔ေရာစပ္ ႐ႈေပးရင္အျမစ္ျပတ္ ေပ်ာက္ေစပါတယ္ အဆိပ္သင့္ေသာသူမ်ားလည္း ႐ႈေပးႏႈိင္ပါတယ္။
သဇင္ပန္းရဲ႕ထူးျခားခ်က္မွာ
****************************
သဇင္ပန္းနီ ပဥၥငါးပါးဟာ ပေယာဂေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့လကၡဏာမ်ားကိုပိုမိုေပ်ာက္ေစပါတယ္။
မႈိပြင့္ေပါက္ေသာေနရာမွစုထြက္ေသာေျမႀကီး၊ ျဖဴဆူး၊ ပိေတာက္မႈိ၊ ဝါျမစ္၊ ၾကာ႐ိုး၊ သဇင္နီပြင့္တို႔ကိုေရာစပ္အမႈန္႔ျပဳလုပ္ၿပီး စုေပါင္းရ႐ွိတဲ့အမႈန္႔ကို ၾကပ္ခိုး ( သို႔ ) ေရနံမႈိင္းေဖ်ာ္ၿပီး ဂုတ္ဆစ္၊ လက္ႏွစ္ဘက္၊ ဒူးဆစ္၊ ေျခႏွစ္ဖက္တို႔အား တံေတာင္ျဖင့္ေထာက္လိမ္းေပးရင္ သူမ်ားျပဳစားမရဘူးဟု အဆို႐ွိသလို "စားခြက္ႏိႈက္" ေဆးလို႔ေခၚၾကတယ္။ ေ႐ွးယခင္က ဒီေဆးနည္းကို ေက်ာက္ေရာဂါနဲ႔ ဝက္သက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးအျဖစ္လည္း အသုံးျပဳၾကတယ္။ သဇင္ပန္းနဲ႔သဇင္ပန္းဥအေၾကာင္းသိစရာေလးေတြတင္ျပရင္း...အားလုံးမဂၤလာျဖစ္ပါေစ။
creditမူရင္းအား
Song Wai-မတၱရာျမိဳ႕