ေျမၾကမ္း ၊ပေယာဂ၊ဘီလူး၊ေျမဘုတ္ ေျခာက္လွန္႔ျခင္း အပါအ၀င္မ်ားစြာေဆးဖက္၀င္ေသာ ဘုမၼိရာဇာအစြမ္း
"ေျမၾကမ္း ၊ပေယာဂ၊ဘီလူး၊ေျမဘုတ္ ေျခာက္လွန္႔ျခင္း အပါအ၀င္မ်ားစြာေဆးဖက္၀င္ေသာ ဘုမၼိရာဇာအစြမ္း"
ဘုမၼရာဇာကို တိုင္းရင္းေဆးနွင့္မကင္းသူတိုင္း သိႀက၏ေဆးက်မ္းႀကီးမ်ားတြင္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ဂုဏ္ႀကီးလွစြာေဖၚျပႀကသည္။စိတ္ဝင္စားဖြယ္ျဖစ္ရဆံုး ေဆးျမစ္လည္းျဖစ္သည္။
သူတို႔ေဒသ
ခ်င္းတြင္းျမစ္နေဘးရြာေလးမ်ားကိုဆိုခ်င္ပါသည္။ တိတိပပဆိုရေသာ ကေလးဝ မင္းကင္းနွင့္ေမာ္လိုက္ျမိဳ႕နယ္တြင္းရွိ အခ်ိဳ႕ရြာမ်ားျဖစ္၏။ ထိုသူတို႔ ေတာေတာင္တို႔ျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းျပဳႀကသည္။ သစ္ခုတ္ဝါးခုတ္ မုဆိုးလိုက္ အခင္းစိုက္(ယာ)စသည္ျဖင့္ ေတာႏွင့္ပတ္သက္ေသာ အလုပ္မ်ားသာ။
ေတာတက္သူမ်ား
ေတာေပၚေတာင္ေပၚအလုပ္အကိုင္ လုပ္ရန္သြားေရာက္ေနထိုင္သူမ်ားကို ေတာတက္သည္ဟုဆိုသည္။ေတာတက္သူတိုင္း ဘုမၼရာဇာျမစ္
ကို ပါေအာင္ယူေဆာင္ႀကသည္။
(1)ေတာေတာင္ထဲ အဆိပ္ရွိတိရစာၧန္မ်ား ထိုးကိုက္က ဘုမၼရာဇာကိုရေအာင္ေသြးျပီးတိုက္ ရေအာင္လူး အသက္မေသရန္အာမခံသည္
ဆိုသည္။အထူးသျဖင့္အဆိပ္ျပင္းေသာေျမြဆိပ္ကိုနိုင္၏
(2)အဖ်ားတက္မလား ဘုမၼရာဇာေသြးျပီးေသာက္ကေပ်ာက္သည္။
(3)ေတာေတာင္ထဲ ေတာေျခာက္ေတာေမွာက္ ဘုမၼရာဇာပါလ်ွင္ဘယ္ေသာအခါမွ အေျခာက္မခံရ။
(4) မ်က္စိနာဦးမလား။အျမစ္ေသြးျပီးသာကြင္း စိတ္ခ်ရသည္ဆိုသည္
(5) ေသြးတိုးလည္း အျမစ္ကိုေသြးျပီးသာေသာက္ ေသြးတိုးက် သည္သာ။
(6) ကေလးမ်ားလည္တြင္ဆဲြေပးျကသည္။ သန္ေကာင္မထ ပေယာဂမကပ္ဟု အတိအက်ဆိုျပန္သည္။
ထိုသူတို႕ေနေသာရြာေလးမ်ားတြင္ ဝန္ထမ္းဘဝေရာက္ရွိစဥ္ပိုးထေသာျဖစ္ရပ္ျဖင့္ႀကံဳဖူးသည္။ေတာတက္သူ ေမာင္ေထြးပိုးထိ၍ဆံုးသည္။ တစ္ရြာလံုး ေတာက္ေခါက္ေခါက္ျဖင့္အေဆာင္ေဆးမပါသြား၍ျဖစ္သည္ဟုဆိုေလသည္။ေတာတက္သူတိုင္း ကိုသြားခါနီးသတိေပးစကားက “အေဆာင္ေဆးပါရဲ႕လား “ထိုစကားသာျဖစ္သည္။
စိတ္ဝင္စားစြာ ေလ့လာမိေသာဘုမၼရာဇာ
======================
ဘာသာျပန္ပါလွ်င္ ဘုမၼိ(ေျမ)ႏွင့္ရာဇာ(ဘုရင္)ေျမဘုရင္ဟုအဓိပၸါယ္ ရပါသည္။စိတ္၀င္စားဖြယ္ ေဆးစြမ္းၾကီးရံုမွ်မက ဂမၻီရဆန္ေသာ စြမ္းရည္တို႔ လည္းရွိပါသည္။
ဘုမၼရာဇာကို ရုကၡေဗဒအမည္မွာ (Rauwolifia serpentine benth) ျဖစ္သည္။ အပြင့္သည္ခရမ္း၊ျဖဴ၊နီေရာင္ျဖစ္သည္။ အ နက္ေရာင္လည္းရွိသည္။စားေတာ္ပဲလံုးခန္႔ရွိျပီးအေရာင္နီသည္။
ဘုမၼိရာဇာဟုေခၚျခင္း
==============
ဘုမၼိ-ေျမတြင္ေပါက္ေသာပရေဆးတကာတို႔ထက္ဂုဏ္ သတၱိအက်ိဳးထူး ကို ေပးနိုင္ေသာေၾကာင့္…ရာဇာ-မင္းကဲ႔သို႔ ျဖစ္ေသာအပင္ (ေျမေပါက္သစ္ပင္တကာတို႔ ၏မင္း)ဟုဆိုသည္။မင္သည္လူဆိုး၊လူမိုက္တို႔ကို ႏွိမ္နင္းေအာင္ျမင္သကဲ႔သို႔ ေျမတြင္ ရွိေသာ ပေယာဂ၊ဘီလူး၊ေျမဘုတ္အားလံုးကို ေအာင္ျမင္ ႏွိမ္နင္း နိုင္ေလသည္။
ရွင္နာဂသိန္က်မ္းအလိုအရ
===================
ရာဇာ=(မင္းႏွင့္တူေသာအပင္) ေျမြဆိုးနိုင္သစ္ပင္ဘုမၼိ-ပထ၀ီရုပ္ဓာတ္လြန္၍ ျဖစ္ေသာ ေရာဂါေ၀ဒနာတို႔ႏွင့္ ေျမဆဲြ ေျမကိုင္ ေရာဂါေ၀ဒနာတို႔ကိုေအာင္နိုင္ေသာေၾကာင့္ဟု လည္းဆို သည္။
တစ္နည္းတင္ျပပံု
============
ေျမတြင္ ေနေသာသက္ရွိေျမြစသည္တို႔၏ အဆိပ္မ်ိဳးဟူသမွ်ႏွင့္ စိန္စေသာသယံဇာတတို႔မွျဖစ္သည္ ့ထာ၀ရအဆိပ္ကို စားသံုးမိ၍ အဆိပ္ျဖစ္ပါက ေရာဂါေ၀ဒနာတို႔ကို ျဖိဳးခြင္းေအာင္ျမင္နိုင္ေသာ ေၾကာင့္။
ရာဇာၾကီး(၄)ပါးရွိသည္
(က) ဘုမၼရာဇာ
(၂)ဧကရာဇာ
(၃)သီဟရာဇာ
(၄)ရာဇ၀ံသတို႔ျဖစ္သည္။
ေရွးပညာၾကီးသူ ေဆးဆရာျမတ္တို႔ အသံုးျပဳပံု အေထာက္အထား တစ္ခုမွာ
“̏ဘုမၼရာဇာ၊ဧကရာဇ္ႏွင့္ ရာဇ၀င္ျမစ္ ၎သံုးျဖာေပါင္းၾကိတ္ခါ အရိပ္မွာလွန္း၊ေဆာင္ျမန္းၾကပါေသြးတက္နာ ျဖစ္လာသည္႔ဆိပ္မ်ိဳးနတ္ေရစင္ ပမာစြမ္းတယ္၊ ျမိဳင္တန္းကတန္းခိုး.̋.။ဟုျဖစ္သည္။
ဘုမၼရာဇာပင္ေရြးခ်ယ္ျခင္း
=================
ဘုမၼရာဇာပင္သည္ ၾကီးပင္ေပါက္စႏွင့္လည္းတူ၏။ၾကက္မအုပ္ပင္ႏွင့္ ့္လည္းတူ၏။ေရာင္းခ်သူသည္ တိလကၤပင္ႏွင့္လည္း ျမစ္ဥမ်ားကို ေရာေႏွာထား တတ္သည္။ခါးျခင္းလည္းတူျပန္သည္။
ဘုမၼရာဇာမွာ ဆတ္၍က်ိဳးတတ္ျပီး အတြင္းသားအရစ္ရစ္ အထပ္ ထပ္ အေနအထား ေတြ႔ရသည္။
ေဆးအျဖစ္သံုးစဲြမည္ ဘုမၼရာဇာသည္ ၾသဇာဓာတ္ျပည္႔၀ျခင္း၊ တုတ္ခိုင္ၾကီးထြားျခင္း၊အေရာင္အေသြး ျပည့္စံုရန္လိုေလသည္။ ႏွစ္နုႏွင့္သက္ၾကီးမျဖစ္ရန္လိုသည္။
အသြင္သ႑ာန္
မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း(၇)စိတ္ရွိသည္။ႏွစ္ရွည္ခံပင္ငယ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။အ ေရးအပါဆံုးမ်ိဳးမွာ (Ranwolfia serpentine Bent)ျဖစ္သည္။ အျမင့္ေပ(၁)ေပခဲြမွ(၂) ေပထိျဖစ္သည္။ အပြင့္မွာပန္းခိုင္ ထိပ္စုျပံဳျပီး အနီေရာင္၊ပန္းေရာင္ႏွင့္အျဖဴေရာင္တို႔ ပြင့္သည္။စား ေတာ္ပဲလံုးမွ်ရွိျပီး ရင့္လွ်င္ အစိမ္းေရာင္မွအနီေရာင္သို႔ေျပာင္း သြား သည္။
ေပါက္ေရာက္ျခင္း
ပူအိုက္စြတ္စိုေသာ မိုးေရခ်ိန္လက္မ(၈၀)မွ(၁၂၀) ေက်ာ္ခန္႔ရွိ ေသာ ေဒသမ်ားတြင္ေပါက္ေရာက္သည္။
ျမန္မာေဆးက်မ္းမ်ားမွျပေသာအာနိသင္အျမစ္သည္ဖန္၊ စပ္၊ခါးအရသာရွိသည္။ ပူေသာသတၱိရွိသည္ ။၀မ္းမီးကို ေတာက္ေစကာ ေလကိုသက္ေစသည္။ႏွဳတ္ကိုျမိန္ေစသည္။ အေၾကာေသ၊အေၾကာလွဳပ္ျခင္းကို ေပ်ာက္ကင္းေစသည္။ ဆီးအိမ္တြင္ျဖစ္ေသာ ေညာင္းက်နာ၊ရိျဖဴရိနီ ဆင္းမွဳႏွင့္သုက္ဆီးလြန္ေသာေရာဂါကိုနိုင္ သည္။ ေသြးတိုး၊ေသြးနိမ္႔၊ေသြးျမင့္ေသာေရာဂါမ်ား၊ကာလသားေရာဂါႏွင့္ႏွလံု တုန္ရင္ခုန္ေသာေရာဂါတို႔ကို ေပ်ာက္သည္။ ပန္ေသ၊ပန္ညိွဳး၊ သုက္ခမ္းေသာေရာဂါတို႔ကိုနိုင္သည္။
အသံုးျပဳပံု
########
(က)အျမစ္သည္ ေသြးတိုးက်ေဆးအျဖစ္ထင္ရွားသည္။စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေသြးတိုးေရာဂါရွိသည့္လူငယ္မ်ားႏွင့္ သင့္ေတာ္သည္။
(ခ) အျမစ္ကို အားတိုးေဆး၊အိပ္ေဆး၊အဆိပ္ေျဖေဆး ႏွင့္ အဖ်ား ျဖတ္ေဆးမ်ားတြင္ ထည္႔သြင္းအသံုးျပဳသည္။
(ဂ) စိတ္ၾကြျခင္း၊ ရန္ျပဳလိုျခင္း ၊စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမွဳျဖစ္ျခင္း ျဖစ္ တတ္ေသာစိတ္ေ၀ဒနာရွင္တို႔အတြင္ စိတ္ျငိမ္ေဆးအျဖစ္အသံုးျပဳ သည္။
(ဃ) ဘုမၼရာဇာ၊ ရွိန္းခို၊ဣသရမူလီ၊ေဆးဒန္းတို႔ကို အမွဳန္႔ျပဳ၍ ေရာစပ္ကာ ကေလးငယ္မ်ား အသားအေရေအး၍ တက္ျခင္း၊ ပူ၍တက္ျခင္း၊ အေညွာ္မိျခင္း၊ ခၽြဲၾကပ္ျခင္း၊ ေလပူၾကပ္ ျခင္းတို႔ျဖစ္ပါက ေျခဖ၀ါး၊လက္ဖ၀ါးတို႔အားခ်န္ကာ တစ္ကိုယ္လံုး လိမ္းေပးရသည္။ ယင္းေဆးမွဳန္႔ကို ကြမ္းရြက္ျဖင့္ေရာေခ်ကာအနံ႔ ရွဴေပးရသည္။ လက္ကိုအပူကင္၍ ရင္ကိုသပ္ခ်ျခင္း ေပ်ာက္ကင္း နိုင္သည္။
(င) လတ္ဆတ္ေသာအရြက္၏ အရည္ကိုမ်က္စိေဆးအျဖစ္ ေဖၚ စပ္အသံုးျပဳသည္။
(စ) ဘုမၼရာဇာေဆးစားသံုးျပီးေနာက္ ပြင့္ေသာအစာကိုစားရ သည္။ေရမွန္မွန္ခ်ိဳးရသည္။
ဘုမၼရာဇာေဆးအသံုးတို႔မွာ မ်ားစြာနက္နဲက်ယ္ျပန္႔ လွပါသည္။ သိမီသမွ် ဗဟုသုတသာျဖစ္ပါသည္။
က်မ္းကိုး
အရွင္နာဂသိန္က်မ္း/ျမန္မာ့ေဆး၀ါးပင္မ်ား
အစာအိမ္ေဆး
ဘုမၼရာဇာ=ပ်ားရည္=ဆင္တံုးမႏြယ္=ျမင္းခြာရြက္
ဘုရင္ဆင္စီးျမင္းရံ******အစာခံလို႕မွတ္တယ္
ဘုမၼရာဇာပင္သက္တမ္း၃ႏွစ္မွ၄ႏွစ္ရွိေသာအပင္ျမစ္သည္ အယ္ကာရိြဳက္က္ပါဝင္မွဳ ၀.၈%ထက္မနည္းပါရွိသည္။
ထိုအယ္ကရြိဳက္သည္ ေသြးတိုးကိုက်ေစျပီး စိတ္ကိုျငိမ္ေစသည္ဟဟုေတြ႔ရွိႀက၍ ဘုမၼရာဇာကိုေဆးဝါးမ်ားေဖၚစပ္ရာတြင္ကပိုိုမိုထည့္သြင္းသံုးစဲြလာႀကသည္။
ယခုတိုင္အခ်ိဳ႕ေဒသမ်ားတြင္ ဘုမၼရာဇာျမစ္ကိုကေလး လည္တြင္ဆဲြေပးႀကသည္။ ကေလးမ်ားအားပေယာဂမဝင္ေရာက္ရန္ႏွင့္ ေရာဂါဘယကင္းေဝးေစသည္ဟု
ယံုႀကည္ျခင္းရွိႀကသည္။
လိုသူတို႕သံုး စိတ္ႏွလံုးရႊင္ျပံဳးျကပါေစ။
creditမူရင္းအား
Song Wai